Wednesday, July 14, 2010

Ангели


"АНГЕЛИ"
Бог ги создал и ги створил и ангелите , со дух и со нематеријален оган им го дал постоењето од непостоење , според образот на Својата бестелесна природа , вид духили нематеријален оган , како што вели божествениот Давид: Ветровите ги правиш Свои гласници (ангелите), а слугите Свои огнен пламен, опишувајки ја така нивната бестелесност и огненост, вдахновеност и топлина и проникливост , како и силниот стремеж да Му служат на Бога , устремени угоре и ослободени од секаква мисла за материјалното.

Со други зборови, ангелите имаат умствена суштина, вечно движечка, со слободна волја, бестелесна, која Му служи на Бога, и имаат бесмртна природа по благодат: карактерот и ограниченоста на таа суштина ги познава само Творецот. А бестелесна и нематеријална се нарекува во однос на нас , но во споредба со неспоредливиот Бог се изгледа грубо и материјално, бидејки само Тој навистина е нематеријален и бестелесен.
Ангелите , значи, имаат словесна, умствена природа, слободна волја и желба за промена, односно променливи се по своја волја. Се што е создадено е и променливо, а непроменливо е само она што е несоздадено. А се што е словесно има слободна волја. Бидејки природата на ангелите од една страна , е словесна и умствена , таа има слободна волја , а бидејки е создадена , таа е и променлива, и има власт да остане постојана и да напредува во доброто, но и да се сврти во погрешна насока.
Ангелите не можат да се покајат, зошто се бестелесни; зошто, човекот ја добил можноста да се покае поради својата телесна слабост.
Тие се бесмртни, но не на природа , туку на благодат. Знаеме дека се што има почеток, природно има и свој крај. А само Бог постои вечно, поточно, над секоја вечност, зошто Творецот на времето не е под власт на времето туку над времето.
Ангелите се втората светлина, достижна само со умот, и својата светлина ја примиле од првата и беспочетна Светлина; тие немаат потреба да зборуваат или да слушаат , туку без изговорен збор си ги пренесуваат еден на друг сопствените мисли и намери.
Сите ангели, значи, се создадени преку Словото, и исполнети се со Светиот Дух , осветени се според достоинството и според чинот и учествуваат во светлината и во благодатта .
Ангелите се просторно ограничени, зошто , кога се на небото, не се во исто време и на Земјата, а кога од Бога се испратени на Земјата , не остануваат и на небото. Не застануваат пред ѕид или врата , пред брави и печати, зошто се неограничени. А ги нарекуваме неограничени, затоа што Бог им дава можност да им се јавуваат на оние што се достојни за тоа, и тоа не во својот вистински облик, туку преобразени, соодветно на способноста на оние што ги гледаат. Зошто, само природата на несоздаденото не може да се ограничи. А секое создание е ограничено од Бога , Кој го создал.
Ангелите не се осветени од својата суштина туку од Светиот Дух; пророкуваат благодарение на Божествената благодат, и немаат потреба од брак, зошто не се смртни. Бидејки се умови, ангелите се наогаат во простори достижни за умот, и не може телесно да се опишат, зоштно не примаат телесен обликспоред природните закони, како телата, ниту имаат три димензии, туку присуствуваат духовнои дејствуваат насекаде каде што им е заповедано , но не можат истовремено да бидати да дејствуваат на различни места.

Дали сите ангели имаат еднаква суштина, тоа не ни е познато. Тоа го знае само Бог Кој ги создал и Кој знае се. Тие се разликуваат според просветленоста и според местото што го заземаат; или заземаат место според просветленоста, или во просветлувањето учествуваат спред местото што го заземаат, и се просветлуваат еден со друг сходно хиерархијата на нивниот ангелски чин и на нивната природа. Јасно е , повисоките ангелски чинови им пренесуваат просветление и знаење на пониските.

Тие се моќни и подготвени да ја исполнат секоја Божествена волја и, благодарение на природната брзина, се јавуваат во еден миг секаде каде што ке ги повика Божествениот знак; ги чуваат краевите на Земјата, ги предводат народите и земјите како што им е одредено од страна на Создателот, управуваат со нашите дела и ни помагаат. Општо земено, според Божјата волја и заповед тие не надминуваат и секогаш стојат блиску до Бога.

Ангелите тешко му се препуштаат на злото , макар што не се апсолутно непоколебливи, сега, всушност, се непоколебливи, но не по природа , туку по благодат и поради приврзаноста само кон доброто. Бога Го созерцуваат според сопствените можности и преку тоа се наситуваат. Нас лугето не надминуваат со тоа што се бестелесни и што се ослободени од секакво телесно страдање; меѓутоа , не се целосно нестрадални, зошто единствено Божеството е нестрадално.

Можат да се преобразат во се што ќе им заповеда Бог и така да им се јават на лугето и да им ги откриваат Божествените тајни.

Тие престојуваат на небото со една задача: со песна да Го величат Бога и да и служат на неговата Божествена волја . И како што вели најсветиот и најблажениот и најбогословесниот Дионисиј Ареопагит: Само богословие, односно Божественото Писмо, зборува за девет небесни собранија; тие собранија овој божествен свештеноучител ги дели на три троични групи. А првата тријада ја сочинуваат , вели , оние ангели што секогаш се во близина на Бога и се подготвени веднаш да се соеднинат со Него , односно – тоа се шестокрилните Серафими, многуоките Херувими и најсветите Престоли ; втората тријада се чиновите на Господствата , на Силите и на Властите; а третата и последна се чиновите на Началствата , на Архангелите и на Ангелите .

Некои , навистина , сметаат дека анагелите се создадени преку другите созданија , како што вели Григориј Богослов: Бог, значи, прво со умот ги промислил ангелските и небесните сили , и таа помисла станала дело. Други, пак, велат дека ангелите се појавиле по создавањето на првото небо. Но дека настрадале пред да биде создаден човекот, тоа сите го признаваат. Јас лично ги делам мислењата на Григориј Богослов, зошто прво требало да биде создадена умнодостижната суштина, потоа сетилната, за потоа од тие две суштинида биде создаден самиот човек.

Преку устата на оние што велат дека ахгелите се творци на некаква суштина зборува нивниот татко, ѓаволот, зошто ангелите се создадени и неможат сами да создаваат . Творец и Промислител и Пазител на се е Бога, Кој единствен е несоздаден и Кој се прославува и славословиво Отецот и Синот и Светиот Дух.

Демони



Началникот на земните чинови, кој е од ангелските сили, и на кого Бог му ја предал Земјата на чување, не бил зол по природа, туку првобитно бил добар и создаден за добро, немајки воопшто во себе ниту трага на зло коешто би потекнувало од Создателот; меѓутоа, не ги оправдал светлината и честа што му ги подарил Создателот и по сопствена волја го прекинал единството со својата природа и се свртел против неа, се возгордеал и се кренал против Бога, Кој беше создал, и прв отпаднал од добро, завршувајки во зло; зошто злото не е ништо друго туку отсуство на добро, како што темнината е отсуство на светлина. Ако доброто е духовна светлина, Тогаш злото е духовна темнина. Таа светлина, создадена од Творецот како добра – зошто виде Бог дека е многу добро се она што го беше создал – по своја слободна волја станала темнина. По него, пак, тргнало и отпаднало од Бога непрегледно мноштво ангели коишто му се потчиниле. Имајки ја и понатаму истата природа со ангелите, тие станале зли, зошто доброволно ја насочиле својата наклонетост од доброто кон злото.

Понатаму тие веќе немаат никаква власт или моќ над кој било, освен ако тоа Бог, според Својот Домострој, не им го дозволи, како во случајот со Јов (1:12), или како што во Евангелието е напишано за случајот со свињите (Марко 5:13). Ако Бог им дозволи, тие имаат моќ да се преобразат во облик каков што ќе посакаат.

Но иднината, се разбира, не ја знаат ниту ангелите ниту демоните, но сепак тие предвидуваат: тоа што ангелите ќе го пророчат ( кога Бог ќе им го откриеи ќе им заповеда да го објават) – тоа и се остварува. Прорекуваат и демоните, понекогаш проникнувајќи во иднината, а понекогаш претпоставувајки, па затоа и толку многу лажат. Ним не треба да им се верува, па макар и да ја зборуваат вистината, на веќе опишаниот начин. Тие, исто така, го познаваат и Светото Писмо.

Треба да знаеме дека секој порок и секоја нечиста желба доаѓаат од нив. Макар што им е дозволено да го искушуваат човека, тие немаат власт некого да го принудат на нешто; зошто ние сме тие што одлучуваме дали ќе го прифатиме искушението или не. Затоа за ѓаволот и за неговите демони, како и за сите оние што го следат, се приготвени вечниот оган и вечната казна (Матеј 25:41).

Треба да знаеме дека тоа што за луѓето е смртта, за ангелите е падот. Зошто, после падот за нив нема покајание, како што и за човекот нема покајание по смрта.

Св. Јован Дамаскин

Monday, July 12, 2010

Човечката природа после падот


Падот во грев
Престапувајќи ја заповедта, прародителите ја повредиле и расипале нашата природа, која расипана и повредена ја предале и на своето потомство, то ест на целиот човечки род.
Откако преку насладите е извалкано срцето, преку желбите се валка волјата, а преку одлучувањето и пронаоѓање средства учесник во таа валкаштина станува и разумот; на крајот практично и сите сили на телото стануваат пронижени со гревот; и челиот човек стана грешен.
Разрешените гревови кои не се поновени, на Судот не се споменуваат.
За гревовите кои се веќе исповедани и разрешени говорете: „Постоеја, но сум се покајала и добила разрешување“
Гревот исповедан,. Оросен (со солзи) и омразен се брише од сите книги во кои се запишува – од книгата на правдата Божја, од книгата на нашата природа, од книгата на нашите контакти со видливиот и невидливиот свет. Така тој повеќе не се споменува на Судот. Имајќи го тоа во предвид, својата душа треба секогаш, не смалувајќи го чувството на грешност, да се надахнува со надежта за спасение. Сите наши гревови ГОспод во Своето Тело ги вознел на дрво (Крст) и таму го искинал нивниот ракопис.
… Во кој и вид да се појавува лошото, штом ќе биде забележано, треба да се стане и да се бори. Еве главни методи на борбите: да се препознае непријателот во злото кое се појавило, да се расрдиме, да се собере сила и да се јурне призовувајќи Го Господа Спаситенот во помош, а потоа да се поновува таа работа додека злото не исчезне и душата не се смири… Потребна е енергија, храброст и трпение.
Скрушеноста на срцето и неумолливото самоосудување секогаш ни се на располагање, но сепак, ни мерата не треба да се заборава.
Кај претходното ваше станување од гревовен сон, благодатта забележливо делувала во вас и не ви допуштала да ги почувствувате напорите на обновувањето. Сега ќе биде поинаку… Вашиот сопствен напор треба да претходи – без милост и деспотски – а благодатта ќе го покаже своето дејство кога ќе се изморите од напори и кога нема да знаете што правите…
Опростувањето на гревовите н се дава по наши заслуги, туку по милоста на Човекољубивиот Бог, Кој секогаш е спремен да простува, штом некој ќе Му се обрати со покајание. Недостоен за простување човекот не го прави големината и мноштвото на неговите гревови, туку само непокајаноста. Штом сте се скрушиле и покајале, веќе на небото ви се досудува простување, а во моментот на исповедта таа небесна одлука ви се објавува.
Ракописот на сите гревови човечки Господ Спасителот на Своето Тело го вознел на Крстот и таму го искинал. Примената на тој акт на безгранично милосрдие кон секој поединец се одвива и остварува преку Светата Тајна Покајание. Оној што добил разрешување од страна на духовниот отец, станува невин пред лицето на правдата Божја.
Слабоста на верата во ова и недостатокот на надеж во помилување, ги произведува нашиот непријател. Нема наши гревови без негов наговор. Од нив тој создава ѕид помеѓу Бога и нас. Покајанието и исповедта го рушат тој ѕид. Знаејќи ја силата на оваа Тајна, дека таа ги уништува сите негови напори во врска со пропаста на оние што грешат, ѓаволот својствено се труди да ја пресече нејзината плодотворност – па или сосема одвојува од неа или поттикнува неверување во нејзината сила и безнадежност кога станува прашање за добивањето простување преку неа.
Свети Тихон тврди дека непријателот кога намамува на грев наговорува: не плаши се, Бог е милосрден, а кога ќе доведе до грев тогаш душата ја вознемирува и ја криши со страв, велејќи: за тебе нема спасение.
Господ се одвраќа од грешниците кои грешат и остануваат во гревот, не мислејќи да се поправат. А кога Му се обраќаат со покајание, со желба да се променат и ветување дека тоа ќе го направат, тогаш господ ги остава сите праведници, се завртува кон грешниците кои му се обраќаат и ги милува.
Ретко се случува некој да падне одеднаш; падот обично почнува од нешто мало – од помисли и благи наклонетости… па се зголемува сè до желба за грев… после која брзо се доаѓа до пад во грев.
Каде се душите на грешниците кои не успеале да се оправдаат? На некое место, кое за нив го одредил Праведниот Судија. После смртта, се случува поединечен суд на кој се одредува судбината на грешникот… Но конечното решение на нивните судбини ќе следи на сеопштиот Страшен Суд. Дотогаш тие само го чекаат тој страшен момент… се ужасуваат и страдаат од тоа.
Гревовите се сметаат израмнети со добри дела кои им стојат напротив или со соодветно покајание.
Нашите гревови се големи, многу големи. Но нема грев кој би го надвладеал милосрдието Божјо. Опростувањето на гревовите не се дава по наши заслуги , туку по милоста на Човекољубивиот Бог, Кој секогаш е подготвен да прости, штом некој Му се обрати со покајание. Недостоен за простување не прават големината или мноштвото гревови, туку само непокајаноста.
Под дејството на разрешување од духовниот отец гревовите веднаш се простуваат. Но нивната трага останува во душата и измачува. Во мерата на подвизите и противењето на гревовните повици, тие траги се бришат, а заедно со нив се смалува и споменатото измачување. Кога трагите потполно ќе се избришат – тогаш и на мачењето е крај. Душата станува уверена дека ù се простени гревовите.
Ќе ви кажам како настанува гревот. Еве како оди искушението:
1) Во мислите се појавува зло или очите ќе видат нешто што предизвикува лоши мисли. Тоа е наговорување или насрдување. Тука нема ништо грешно, зашто и едното и другото напаѓаат неволно. Ако истиот час се спротивставите, штом сфатите дека тоа е лошо и се обратите на Господа, сте направиле она што е потребно – духовен подвиг. Но ако не се спротивставите и почнете да се премислувате не противајќи се на злото и не мразејќи го, тогаш тоа веќе не е во ред. Душата наседнала. Тука уште нема грев, но направен е првиот чекор кон него… Но ако некој го обземе таа помисла и тој почне да мисли и мисли за неа, ќе го направи и вториот чекор кон гревот.
2) Вниманието кон злата помисла ив впуштае во разговор со неа. Тука како што реков, грев сеуште нема, туку му се поставува темел.
3) Трет момент на падот во гревот е – сочувствувањето (наклонетоста) кон таа зла помисла, кога е пријатно да се размислува за тоа и кога самото дело е пријатно. Тое е повеќе од грев, но него самиот сеуште го нема. Во прашање е нечистотија. Се случува сочувствувањето да избие одеднаш – спонтано.
4) Четврт момент на падот во грев е приклонувањето на волјата, зла желба, иако се уште не конечна. Тука грев постои, зашто делото е доброволно. Со чувствата не може секогаш да се владее, но желбата е во наша власт. Сето тоа сепак не е вистински грев, туку само предворје кон него.
5) Петти момент е согласноста на грев или одлуката да се изврши, Тоа е вистински грев, само внатрешен. Набрзо потоа се јавува и
6) грев на дело… Тоа е вистински пад, погубен за душата, со губење на благодатта и потчинување на власта на ѓаволот.
Ете така… одбивајте ги помислите, не стапувајќи во разговор со нив, веднаш гушете го сочувството, уништувајте ги желбите… Тоа е сета борба… Се случува помислата, сочувството и желбата да се појават сите во ист момент… Ништо… Во тој случај сите тие се како наговор… А борбата се состои во тоа, сите заедно веднаш да се прогонат.
Сочувствувањето , кога нема да се прогони туку остави, значи согласување на нечистотијата. Согласувањето е – внатрешен грев, кој се очистува со исповед.
Чувството е грешно кога на него ќе се согласат, кога го задржуваат и аспалуваат; кога пак неволно се пробива во душата, а душата го нејќе и се напрегнува да го исфрли, тука грев нема, туку во прашање е добра борба. Се случува заедно со чувството одеднаш да се појави и сочувството, а душата штом го забележи, веднаш да се наоружа против него. Ни тука нема грев. Сочувстото е грешно кога ќе му се допушти да завладее во душата, а се знае дека е лошо.
Грешното дело се одвива вака: мисла, чувство и сочувство, согласност, одлука или избор, и дело. Кој ја прогонува мислата… останува чист. Од чувството и сочувството почнува грешноста, во мерата на согласноста. Каде што нема согласност, нема ни грев.
Добар одговор ќе има онок кој, иако свесен за мноштвото гревови, е уверен дека заради покајание му се опростени… Таа увереност е – крајна граница на покајните напори на земјата.
Св. Теофан Затворник

ПОНИЖУВАЊЕ НА ГОРДОСТА


Понижување на гордоста



Без смиреноумие бесполезен е секој подвиг, секое воздржување, секое потчинување, секое нестекнување, секоја многуученост. Зашто, како што е почеток и крај на доброто – смиреноумието, така, почеток и крај на лошото е – високоумието. А овој нечист дух е снаодлив и разновиден, затоа ги користи сите усилби да завладее со сите, и секому, кој и по каков пат и да оди, да му ја фрли мрежата. Мудриот го уловува со мудрост, силниот со сила, богатиот со богатство, убавиот со убавина, слаткоречивиот со слаткоречивост, оној кој убаво пее – со милозвучноста на гласот, уметникот со уметност, снаодливиот – со снаодливост. И слично на ова не престанува да ги искушува и оние кои водат духовен живот, и да стави мрежа врз оној кој се одрекол од светот во одрекувањето, на воздржливиот во воздржувањето, на тихувателот во тихувањето, на неимотливиот во неимотливоста, на многуучениот во ученоста, на побожниот во побожноста, на учениот во знаењето (впрочем, вистинското знаење е споено со смиреноумието). Така високоумието во сите се труди да ги посее своите плевели. Затоа, знаејќи ја жестокоста на таа страст (зашто колку поскоро ќе се вкорени таа некаде, го прави непогоден за ништо и човекот, и сиот негов труд), Господ за победа над неа ни го дал средството – смиреноумие, велејќи: „Кога исполните сè, што ви е заповедано, речете: ,Ние сме слуги негодни’“ (Лука 17, 10). И така, зошто самите себеси се вовлекуваме во лекомислие и се доведуваме до повредување на умот? Апостолот вели: „Зашто оној, кој што сам себе се смета за нешто, а е ништо, тој се мами самиот себе. Секој нека си ги испита делата свои, и тогаш ќе има пофалба само во себеси, а не пред друг“ (Галат. 6, 3-4).

Заради што се залажуваме себеси, небаре сме некакви угледни луѓе во светот, превознесувајќи се еден над друг и понижувајќи ги сите, кои се поскромни? Знаеме, дека, според учењето на Господа, „она што е за луѓето високо, пред Бога е мерзост“ (Лука 16, 15).

Или, како воздржливи, се превознесуваме пред оние, кои се послаби? Повторно нè изобличува апостолот, велејќи: „Не оној, што се фали сам, е достоен, туку оној, кого што Господ го фали“ (2. Кор. 10, 18).

И како такви, кои претежно се трудат во служењето, мислиме за себе високо, во споредба со оние, кои живеат спокојно? Повторно наоѓаме, дека Господ повеќе ја фали Марија, затоа што го избрала подобриот дел (Лука 10, 42).

Или, како безмолвници, се превознесуваме над оние, кои се занимаваат со служење? Повторно наоѓаме, како Господ поучува и вели, дека не дошол да Му служат, туку за да послужи и да ја даде душата Своја за откуп на мнозина (Мат. 20, 28). Затоа, во секој случај треба да се избегнува високоумието.

Но затоа за себе многу мислиме, дека живееме во пустинско и песочно место? Впрочем, никаква полза нема да ни донесе местото, ако не работиме со смиреноумие, затоа што апостолот вели: гледај не на видливото, туку на невидливото; бидејќи видливото е времено, а невидливото – вечно (2. Кор. 4, 18).

Но се фалиме со тоа, што живееме во јама и пештера? Сето тоа се знаци на самоумртвување и негрижа за земското. Затоа, она што ти си го избрал за себе како средство за напредување во добродетелта, да не ти служи како повод за паѓање во гордост. Не станувај сличен на наразумен ковач, кој не си ја знае работата и наместо парчето железо, се обидува да го усвити дрвото. И така, со сите сили треба да се држиме за смиреноумието.

Но ти си богат и остануваш во границите на праведноста? Впрочем, уште не си ја стигнал мерата на Авраам, кој вели: земја сум и пепел (1. Мој. 18, 27).

Но ти се грижиш за луѓето? И Мојсеј примил на себе грижа за народот. По ова, бидејќи Бог со раката на Мојсеја и Арона го поразил Египет и го исушил Црвеното Море, и по суво ги превел синовите Израилеви, и ги вовел во таа страшна пустина, и се приближиле до пределите Моавски, и ја виделе Моавците многубројноста на народот – и им рече Моав, како што е напишано, на старешините Мадијамски: Овој народ сега истребува сè околу нас, како што телињата ја изедуваат полската трева (4. Мој. 22, 4); зашто било направено пребројување на народот, освен жените, децата и левитското колено, и нивниот број од дваесет години и нагоре, сите од Израилот способни за војна, изброени беа шестотини и три илјади и петстотини и педесет (4. Мој. 1, 45-46). И над сите нив водач бил Мојсеј. И, иако разговарал со Бога и ја видел славата Господова, не се погордеал во срцето, не станал мрзлив за смиреноумието. Затоа и Светото Писмо сведочи: „А Мојсеј беше најкроткиот човек меѓу сите луѓе на земјата“ (4. Мој. 12, 3).

Но ти си убав надворешно, со цврста сила, овенчан со дијадема? Впрочем, не си ја достигнал мерката на царот Давид, кој смиреноумно велел за себеси: „Јас сум црв, а не човек“ (Псал. 21, 7).

Но ти имаш знаење, и мудрост, и воздржување? Впрочем, сè уште не си дошол до мерата на трите отроци и пророкот Даниил, од кои еден велел: „Во Тебе, Господи, има правда, а во нас – срам на лицата, како што е денес“ (Дан. 9, 7); другите велеле: „Но со скрушено срце и со дух смирен нека бидеме примени“ (Дан. 3, 39).

И доколку праведниците покажувале во себе толку смирение, тогаш колку посмирени треба да бидеме ние, грешниците! Зашто да се гордееш и да мислиш високо за себе е плотско мудрување. И според зборовите на апостолот: „ако живеете по телото, ќе умрете; но, ако преку Духот ги умртвувате работите на телото, ќе бидете живи“ (Рим. 8, 13). И невозможно е да се победат страстите, без да се напредува во оваа добродетел.

Зарем не си слушнал, што претрпел за побожноста блажениот Павле? Бидејќи во Посланието до Коринтјаните пишува тој: „Повеќе се трудев, повеќе рани поднесов… од Јудејците примив петпати по четириесет без еден удар; трипати сум удиран со стапови, еднаш каменуван, трипати претрпев бродолом, и ноќ и ден поминав во длабочина; многупати сум патувал, сум бил во опасност од реки, во опасност од сонародници, во опасност од разбојници, во опасност од друговерци, во опасност по градови, во опасност по пустини, во опасност по море, во опасност меѓу лажни браќа; во труд и мака, во често неспиење, во глад и жед, во многу постење, на студ и голотија“ (2. Кор. 11, 23-27). Можеме ли и ние да се осмелиме на тоа? И види, каква е неговата добродетел: по толку опасности и по толку заслуги смиреноумно тој велел: „Браќа, јас не мислам дека сум го достигнал тоа“ (Филип. 3, 13). Така велел Павле, за да се оддалечи од гордоста, знаејќи, каков гнев навлекува таа на своите љубители.

Што е тоа високоумие? Да се превознесуваш – значи речиси исто, што и да го укоруваш Бога со своите лични заслуги. Така и во човечкото битисување, ако некој на ближниот му даде дар, но почне над него да се превознесува, тогаш неговите милости ќе се претворат во ништо, и ќе ја истреби тој наклонетоста на ближниот. Затоа таквиот човек е гнасен. Затоа и Господ, Кој се грижи за нашиот живот, сакајќи да нè оддалечи од оваа погубна страст, нè учи и вели: „Кога исполните сè, што ви е заповедано, речете: ,Ние сме слуги негодни’“ (Лука 17, 10). А ако не го вршиме заповеданото, тогаш не е правилно ни да се нарекуваме слуги негодни, затоа што велик е нашиот Господ, велики се и цврсти Неговите дарови.

Заради твое вразумување, бидејќи нè учел не само смирено да зборуваме, туку и да размислуваме смирено, Господ всушност нè поучил, кога се препашал и им ги измил нозете на апостолите. Затоа вели: „поучете се од Мене, бидејќи сум кроток и смирен по срце, и ќе најдете мир за душите ваши“ (Мат. 11, 29). Кога трпиш жалост сакана или несакана, тогаш заклучи од тоа, дека си дошол до мерката на маж доблестен и смирен.

Но јас со ужас дознав, дека ти си допуштил во себе лажлива помисла, која ти го предлагала недозволеното. И прашувам: „Зарем ќе бидеш восхитен во овие денови?“ Наспроти тоа, многумина умствено си наштетиле од таа мисла. Кажи си на себеси, кој си ти. Во која мера си стигнал? Зарем си ти Илија? Зарем чудеса си правел како него? Зашто тој со молитва го затвори небото, „и не падна дожд на земјата три години и шест месеци“ (Јак. 5, 17), и повторно, по неговата молитва, небото дало дожд, и уште со молитва три пати симнал оган од небото. Но ти си ја нашол сета вера? Дај искуства; покажи знаци и чудеса; воскресни мртви со молитва; отвори им очи на слепите; изгони бесови; очисти ги лепрозните; исцели ги хромите; оди по морето како по сува земја; претвори ја водата во вино; со пет лебови и две риби, по својата молитва, нахрани голем број луѓе. Зашто не лаже Оној, Кој рекол: „Кој верува во Мене, делата што ги вршам Јас и тој ќе ги врши, и поголеми од нив ќе врши“ (Јован 14, 12).

Но, можеби, некој ќе ги побие овие зборови и ќе рече: „Значи, ако некој не направи такви боголепни дела, тогаш за него нема надеж за спасение?“ Надеж на спасение имаме ние во себе и без да извршиме такви дела, само ако ја исповедаме својата немоќ и своето маловерие. На немоќниот му е потребно милосрдие, а не гордеење. А ако имаме потреба од милосрдие, тогаш да го употребиме на дело смиреноумието, та со смиреноумие да ги привлечеме на себе штедростите Господови. Бидејќи е напишано: „Кој се сеќава на нас во нашата смиреност… и нè избавува од непријателите наши“ (Псал. 135, 23-24). И уште: се смирив и ме спаси (Псал. 114, 6). Но доколку, потпирајќи се на ветер, многу високо мислиме за себе, тогаш не правиме ништо друго, освен што себеси се туркаме во бездна. Затоа не ја допуштај во себе болеста гордост, та непријателот да не ти го грабне расудувањето. Отрезни се од високопарната помисла на себеугодување. Не си простирај мрежи под своите нозе. Со смиреноумие очисти го својот ум од тој смртоносен отров.

Нека те вразуми примерот на оној, кој го чисти сметот од својот дом: тој се наведнува кон подот и го очистува. Толку повеќе и со толку поголема грижа треба да се наведнеме и да се смириме заради очистување на душата, да не го допуштаме во неа она, што не Му е мило на Бога. Зашто во смирената душа пребива Отецот и Синот и Светиот Дух. Напишано е: „Не впрегнувајте се заедно со неверниците; зашто, какво општување постои меѓу правдата и беззаконието? Што воопшто има меѓу светлината и темнината? Какво согласие може да има меѓу Христа и Велијар? Или, што општо има меѓу верник и неверник? Каква сличност има храмот Божји со идолите? Вие сте храм на живиот Бог, како што рекол Бог: ,Ќе се вселам во нив и ќе одам меѓу нив; ќе им бидам Бог, а тие ќе бидат Мој народ“. Затоа излезете од нивната средина и одделете се! Вели Господ, и Не допирајте се до нечисто, и Јас ќе ве примам! И јас ќе ви бидам Отец, а вие ќе Ми бидете синови и ќерки‘, вели Господ Седржителот“ (2. Кор. 6, 14-18). „И така, возљубени, имајќи вакви ветувања, да се очистиме од секаква скверност на телото и на духот, па да твориме дела свети и со страв Божји“ (2. Кор. 7, 1). Затоа, кога заради подвижништво ќе се оддалечиш од животните работи и ќе се спасуваш од бранувањата на бедниот живот, тогаш уште повеќе грижи се да немаш општење со нечистиот дух на гордоста, за да те прими Господ. „Секој горделив по срце е одвратност пред Господа“ (Изрек. 16, 5).

Зарем не помислуваш на оној оган, низ кој ќе поминеме? Кога, поминувајќи низ тој оган, ќе се покажеме чисти и беспрекорни, тогаш ќе дознаеме за себе какви сме. Зашто судниот ден ќе го покаже… какво е делото на секого (1. Кор. 3, 13), според напишаното, затоа што ќе биде испитано со оган. И така, со големо смиреноумие да Го молиме Господа, да нè избави од гневот што иде, и да нè удостои да бидеме грабнати како што ќе бидат праведниците грабнати на облаците, за да се сретнеме со Господа во воздухот (1. Сол. 4, 17), и со кротките и смирените да го наследиме Царството Небесно. Зашто, како што е напишано: Блажени се бедните по дух, зашто нивно е Царството небесно (Мат. 5, 3), така тешко на гордите и оние кои високо мислат за себе, затоа што за нив се подготвува огнената печка. Во гордост живее оној кој вели: „,Со силата на Своите раце и со премудроста на Својот разум го направив тоа, зашто сум умен: ги разместувам границите на народите, и нивните богатства ги ограбив, раката Моја го ограби богатството на народите како гнезда: како што ги земаат оставените во нив јајца, така ја заграбив јас целата земја, и никој со крило не мрдна, ни уста не отвори, ниту писна‘… Затоа Господ, Господ Саваот ќе испрати немоќ на неговите здрави и меѓу првенците на твојата чест бесчестие и врз твојата слава оган на зло ќе се разгори“ (Иса. 10, 13-16). И уште: „А во срцето свое си велеше: Ќе се искачам на небото, ќе го издигнам престолот свој погоре од Божјите ѕвезди и ќе седнам на гората во соборот на боговите, на крајот од северот; ќе се искачам до висините на облаците, ќе бидам сличен на Севишниот. Но ти си соборен во пеколот, во дното на адот“ (Иса. 14, 13-15).

И така, да бегаме од гордоста, која не му е мила на Господа; да го засакаме смиреноумието, со кое сите праведници му благоугодувале на Господа. Зашто голем дар е смиреноумието; голема слава, голем успех и голема чест на оние кои го стекнале. Со него непречено одиме, во него е сесовршената мудрост. Заради високото мислење за себе фарисејот бил понижен, а, за смиреноумието бил возвишен митарот, со кого и нас да нè удостои Господ со нетлен удел со сите праведници. Нему Му прилега слава во вековите! Амин.

Преподобен Ефрем Сириски

Sunday, July 11, 2010

Свети Апостоли Петар и Павле



СВЕТИТЕ АПОСТОЛИ ПЕТАР И ПАВЛЕ
Во името на Оца и Сина и Св Дух
Амин
Возљубени браќа и сестри во Христа!
Светата Православна Црква на 12 јули истовремено ги празнува двајцата велики апостоли Петар и Павле кои таа воедно ги нарекува и првоврховни, првопрестолници и вселенски учители. Овие апостоли многу се потрудиле за распространувањето на Словото Божјо во светот, претрпеле многу страдања и гоненија и во своите посланија ги поставиле основните начела на христијанската вера и на христијанскиот живот. За животот и духовната историја на апостолите Петар и Павле се опишува во книгата Дела апостолски, за апостол Петар пишува и во Евангелието, а за животот на апостол Павле во голема мера пишува во неговите посланија.
Апостолите Петар и Павле слободно можеме да кажеме се основа и темел на науката Христова. Самиот нивни живот ни сведочи и како отворена книга ни зборува за смислата на боговоплотувањето Христово, за создавањето и ширењето на Црквата и за Тајната на спасението на човечкиот род. Нивните животи и нивната вера, нивниот жар и увереност во вистината се аголниот камен врз кој и ден денес се потпираат христијаните. Тие се спој помеѓу старото и новото, помеѓу сомнежот и верата и помеѓу Христос и Црквата.
Она што им е заедничко на Петар и Павле е чудесното избирање и повикување на служба од страна на Господа Исуса Христа. Тие, и двајцата биле големи проповедници и мисионери на христијанството меѓу паганите и меѓу еврејската дијаспора. И двајцата, со целосна предаденост го сведочеле Словото Божјо и воскреснатиот Спасител и двајцата со темперамент и божествена ревност ги трпеле понижувањата и исмејувањата на оние кои не ја разбирале „апсурдноста“ на верата и на крајот и двајцата, скоро во исто време, маченички пострадале во престолнината на Римското Царство, свесни дека со својата крв ќе придонесат за раѓање, за никнување и за ширење на Црквата Божја.
Читајќи го житието на апостол Петар се прашуваме која е таа сила што од еден обичен човек, од еден обичен рибар, направила огнен проповедник и сведок на Божјото Царство. Тој, обичниот и едноставниот рибар, со силата на својата проповед успеал да го преобрази светот и да ја христијанизира тогашната славна и величествена Римска империја. Таа сила е силата на Светиот Дух, силата на Словото Божјо, односно силата на Исуса Христа, Кој при нивното среќавање го повикал да ги остави рибарските мрежи и да престане да ја лови земната храна и да продолжи да „лови луѓе“ дарувајќи им ја многу понужната и попотребната небеска храна и питие. Апостол Петар послушно покорувајќи се на зборовите Христови напуштил сè што дотогаш било вредно во неговиот живот и пошол по стапките Христови со целосна увереност дека чекори на вистинскиот пат и дека го следи долгоочекуваниот Месија.
Петар бил присутен на најважните настани од животот Христов, тој, бил присутен при воскресението на Јаировата ќерка, бил присутен кога Христос се преобразил во слава на гората Тавор, тој бил првиот од апостолите кому Марија Магдалина му ја соопштила веста за воскресението Христово, па заедно со неа поитал кон Господовиот гроб и го видел празен итн. Петар, честопати, заради својот темперамент, зборувал од името на сите апостоли. Тој бил првиот кој правилно ја исповедал верата во Исуса, нарекувајќи го Христос, Син на живиот Бог. Господ одговорил дека неговите цврсти зборови и неговата вера се аналогни на неговото име „Петар“ што значи камен и врз таа карпа ќе ја изгради Црквата и дека вратите на пеколот нема да ја надвладеат. Во исто време Господ ветил дека нему ќе му ги даде клучевите од рајот, алудирајќи на неговата цврста вера како камен и на сите оние кои таа вера ќе ја живеат. Петар е апостолот кој го одржал говорот на Педесетница и заради кој поверувале неколку илјади луѓе во Господа Исуса Христа и со тоа се поставил почетокот на развојот на Црквата. Апостол Петар го завршил својот свет живот маченички. Тој пострадал во Рим во 67-та г. по Христа, бил распнат со главата надолу.
За разлика од Петар, апостол Павле, потекнувал од богато и образовано семејство. Тој како млад се школувал кај познатиот во тоа време учител Гамалиил и станал фарисеј, односно оној кој го познава и толкува Законот и Писмото. Во прво време бил жесток гонител на христијаните, но при едно такво гонение, близу Сириската престолнина Дамаск, на чудесен начин имал видение и разговор со Господа Исуса Христа и по овој настан, сменувајќи го името од Савле во Павле, станал најголемиот мисионер и проповедник на христијанството. Павле е заслужен за формирањето на првите црковни заедници во Мала Азија, на Балканот, меѓу кои и во Македонија, потоа на островот Крит, во престолнината Рим итн. Токму заради ова апостол Павле е познат во историјата на Црквата како „апостол на незнабожците“. Неговите четиринаесет Посланија до разните Цркви во светот се влезени во новозаветниот канон на Светото Писмо и од нив Црквата сè уште широко се подучува. Апостол Павле за време на својот живот направил три мисионерски патувања, каде соочувајќи се со разни неволји и искушенија сепак успеал да ја утврди Црквата.
Апостолите Петар и Павле се можеби најзначајните личности во историјата на Црквата. Од искуство знаеме дека најтешко, при секоја работа, при секој наш потфат во животот, е да се постават темели, да се воспостави базата, основата. Овие апостоли се луѓето кои ја организирале Црквата. Ним Црквата им го должи својот развој, им го должи своето учење и се разбира им должи за можноста за напредување и достигнување на небесните височини. Ним им прилега слава на Оца и Сина и Св Дух! Амин

За Молитвата


За молитвата -

Молитвата е беседа на човечкото срце со Бога низ која, представувајќи Го невидливо Бога пред себе, човекот ги излива чувствата на својата душа пред Него. Таа е издигнување на умот и срцето кон Бога, најсигурен мост за премин преку искушенијата на животот, нескршлива карпа на сите кои што веруваат, мирно пристаниште, божествени алишта што ја облекуваат душата со добрина и убавина. Молитвата е мајка на сите добри дела, чуварка на чистотата на телото, невиноста, сигурен бранител од сите итрини на нашиот вечен непријател – ѓаволот, најсилно оружје за одбрана на Христовото име од Неговите непријатели. Таа е просветување на умот, прочистување на душата и срцето, разбивање на очајот и тагата, раѓање на надежта, ублажување на гневот. Застапник на оние на кои им се суди, радост на оние кои се во темнина, спасение на оние кои гинат.

Нема ништо повредно во човечкот живот од молитвата. Таа и неможното го прави можно, тешкото-лесно, непријатното-пријатно. Таа и е толку потребна на човечката душа колку што му е потребен воздухот на дишењето. Оној кој не се моли, се оддалечува од Бога и станува сличен на суво и неплодно дрво кое се сече и во оган се фрла.

„Молете се постојано“, вели Свети Апостол Павле, а Господ Исус Христос ни заповеда: „Бидете будни и молете се, за да не паднете во искушение“ (Мт.26,41). Постојаната молитва не се состои само во непрекинато изговарање на молитвени зборови, туку и во нашата постојана свесност и чувство дека секогаш стоиме пред Бога, дека Господ Бог ги гледа и ги знае нашите дела, намери, помисли и желби.

„Кога ги насочуваш умот и мислите кон Небото, - вели Свети Макарије Велики, - и сакаш да се соединиш со Господа, тогаш монаштво од зли духови како црн облак се надвиснува над тебе за да ти го попречи патот кон Небесата. Но, како што старите ѕидови на Ерихон паднаа под силата Божја, така и сега карпите на злото, кои што го спречуваат твојот ум, ќе бидат соборени од силата Божја. Кога се молиш, сети се пред Кого стоиш. Биди глув и нем за се што те опкружува, повикувај Го Господа на помош и Тој ќе ти помогне. Искорени го секое чувство на гнев и целосно исчисти го убиственото чувство за телесна желба, кон што и да е таа насочена“.

Да се молиме не само кога чувствуваме расположение за молитва, туку и кога мрзеливоста, сонот, заборавеноста и се друго не оддалечуваат од неа. Да се молиме и кога сме радосни и кога сме во жал, кога сме здрави и кога сме болни, во немаштија и во изобилсвто, кога сме силни и кога сме немоќни, кога примаме и кога даваме. Во таква молитва ѓаволот со голема сила и искушенија ги напаѓа оние кои се молат создавајќи им страв и несигурност. Но тогаш и Божјата благодат се умножува поради духовна помош. Затоа Свети Апостол Павле ќе рече: „Силата Твоја (Боже) во немоќта моја (се покажува)“, како и тоа дека „Господ нема да допушти поголеми искушенија од оние што можеме да ги поднесеме“.

За да се запазиме од расеаност на умот, светите отци препорачуваат разумот да се врзува за зборовите на молитвата. Затоа, подобро е молитвите да се читат и од молитвеникот, а не да се кажуваат напамет. Вака вдлабочениот ум во милитвени зборови не бега така лесно на разни страни.

Во молитвата не треба премногу да се напрегнуваат нервите, ни премногу да се воздивнува и вовлекува воздух, ниту пак главата да се држи премногу исправена. Напротив, треба да се молиме со длабоки, но незабележливи воздишки, со вземи наведната глава, со смирено и повремено фрлање поглед врз светите икони – како оние кои навистина се чувствуваат грешни и недостојни пред Бога.

За човекот нема поголема утеха во тагата, од молитвата. „Се мачи ли некој меѓу вас, нека му се моли на Бога“ (Јк.5,13).

Болестите и несреќите наши се последица на гревот. Гладот, војните, сушите, поројните и прекоумерени дождови, земјотресите и останатите непогоди доаѓаат поради гревот на народот. Коренот на сите несреќи лежи во нас самите. Оттаму се јавува и потребата да Му се молиме на Бога и за простување на гревовите и ослободување и избавување од сите зла. Ако пак некогаш упатените кон Бога молби Бог не ги исполни, тоа е за да го пакажеме нашето трпение, или поради тоа што во молитвата сме барале зло, а не добро за нашите души.

Молитвата кога сме сами, по Божја наредба (Мт.6,16), не смееме да ја сметаме за доволна. Највозвишена и најсилна молитва е заедничкатаsh молитва на Божествената Литургија, кога постигнуваме единство со Бога, според Неговото ветување: „Таму каде што се двајца или тројца собрани во Мое име, таму, помеѓу нив, Сум и Јас“.

Во молитвата не смее да се бара земна слава, материјални богатства, суетни и преодни нешта, туку, како што вели Господ Исус Христос, „Најнапред барајте Го Царството Небесно и Славата Негова, а останатото ќе ви се додаде“.

Внатрешното молитвено чувство го изразуваме осенувајќи се себеси со Крстниот Знак.

Според Светото Предание наследно од Апостолите и Светите Отци, православниот христијан треба да се осенува со знакот на Светиот Крст. Тоа треба да го прави со посебно внимание и правилно на следниот начин: Најпрво, ги составува палецот, показалецот и средниот прст од денста рака, како симбол на Светата Троица. Така составени, ги става на челото, велејќи: „Во името на Отца“, па под градите, изговарајќи ги зборовите „и Сина“, и на крајот на десното и левото рамено, велејќи „и Светиот Дух. Амин“. Потоа, спуштајќи ја раката, благо се поклонува.

Соединетите три прста ја означуваат нашата вера во Пресветата Троица: Бог Отец, Бог Син и Бог Свети Дух, а двата свиткани прста ја означуваат нашата вера во Синот Божји Исус Христос, односно верата во Неговата двојна природа – дека е Он и Бог и Човек, и дека заради нашето спасение слезе од Небесата на земјата.

Крстниот знак го ставаме на челото за да го просвети нашиот ум и да ги освети нашите мисли; на градите – за да ни го освети срцето и ни ги облагороди чувствата; на рамената – за да ни ги зацврсти и освети телесните сили и да го повикаме благословението врз делата на нашите раце.

Крстниот знак го символизира повикувањето на Божјото име и славословувањето на Бога. Затоа тој се извршува секогаш при влегување и излегување од светиот храм; кога свештеникот возгласува: „Благословен е нашоит Бог…“, при секој возглас со кој се оддава слава на Пресвета Троица; при зборовите: „Во името на Отецот и Синот и Светиот Дух“ и при секој друг почеток на молитва; при зборовите: „Слава на Отецот и Синот и Светиот Дух“ и при било кое славословие кон крајот на молитвата.

Како што не треба да го повикуваме Божјото име напразно, без неопходност и ненабожност, така и крстниот знак не треба да го правиме често и брзо, и притоа небржно претворајќи го во бессмислено движење на раката.

Невнимателното осенување со крстот Го жалости Господа и грев прави оној кој неправилно се крсти. Таквото крстење не само што нема никаква сила, туку напротив, претставува радост за нечестивиот (ѓаволот), зашто тоа не е веќе оружје против бесовите. Со силата на крстот светителите лекувале болни, воскреснувале мртви, и им помагале на луѓето правејќи секакви чуда.

Црковната песна го восфалува Чесниот Крст со зборовите: „Крстот е чувар на вселената, Крстот е украс на Црквата, Крстот е сила на владетелеите, Крстот е слава на ангелите и пропаст на демоните“.

Со поклоните пак, ја изразуваме нашата набожност и особено стравопочитување кон Бога, како и нашето покајно чувство. Земните поклони, кои често се препорачуваат во деновите на покајание и пост, особено во текот на Велигденскот пост, не е дозволено да се извршуваат во деновите на општа духовна радост, и во неделните денови и Саботите, во големите празници, од Велигден до Духовден и од Божик до Богојавление вклучително. Исто така, и по причестувањето со Светите Христови тајни, тој ден, не треба да се прават земни поклони.

Коленопреклонувањето, т.е. стоењето на колена во храмот се прави при читање на особени коленопреклони молитви.

На почетокот на секо молитвено правило, поклонувајќи се, треба да се изговараат следниве молитви:

Боже, биди милостив кон мене грешниот!

Боже, очисти ги моите гревови и помилуј ме!

Господи, Кој си ме создал, помилуј ме!

Безмерно згрешив, Господи прости ми!

Владичице моја, Пресвета Богородице Дево, спаси ме грешниот!

Sunday, July 4, 2010

Зошто е неопходно да им се попречува влезот на страстите во душата

Лоша, многу лоша работа е да им се предава човек на лошите страсти, па затоа треба на секој начин да ги одбиваме и да им браниме да влезат во нас. Кога страстите ќе ја зафатат душата и ќе почнат да ја владеат, тие, како оган што паѓа врз суви дрва, разгоруваат во неа страшен пламен. Затоа ве молам, употребете сè, за да им го попречите влезот, и не му оставајте простор на никакво зло, смирувајќи си ја совеста со вакво размислување: што има врска ова или она? – кое што е погубно за душата. Зашто токму од таму се раѓаат безброј видови зла. Подмолниот ѓавол употребува големи лукавства, кога треба присилува а кога треба попушта за да го погуби човекот, и своето дејствување го започнува со нешто малечко.

Погледни: тој сакал да го доведе Саул до тоа да отиде да гослуша брборењето на маѓепсницата. Ако тој веднаш почнел да му го сугерира тоа на Саул, Саул не би го послушал. Навистина, како би послушал нешто такво тој што самиот ги истребувал маѓепсништвата? Затоа тој незабележливо и малку по малку го доведува до тоа. Првин, Саул не го послушал Самуила и во негово отсуство се дрзнал да принесе сепаленица, а кога бил обвинет за тоа, одговара дека бил присилен на тоа зашто бил притиснат од непријателите; значи, и тогаш кога би требало да му е жал, останал спокоен, како ништо да не направил. Потоа, Бог заповедал да бидат истребени амаличаните, но тој ни тоа не го исполнил. Понатаму следувале неговите зли намисли кон Давид – па така, незабележливо и малку по малку лизнувајќи се, тој веќе не можел да застане, додека најпосле не пропаднал во бездната на погибелта.

Истото се случило и со Каин. Ѓаволот не го навел одеднаш на тоа да си го убие братот, зашто не би ни успеал даго убеди да го направи тоа, туку првин го наведува на тоа како жртва да го принесе полошото, вложувајќи му во душата чувство дека тоа не е никаков грев. Како второ, разгорува во него омраза и завист, убедувајќи го дека и тоа не е ништо. Како трето, го убедил да си го убие братот и да се затвори пред Бога во гнасното убиство. И не го оставил, сè додека не го довел до крајното зло.

Според тоа, злото треба да го отфрламе уште од почеток. Дури и ако првите престапи не повлекуваат по себе понатамошни престапи, и тогаш тие не треба да се потценуваат, зашто тие доведуваат до поголемо зло кога душата е мрзелива. Значи, неопходно е да се употребуваат сите можни средства за да се истребат пороците уште на самиот почеток. Не гледај на тоа дека гревот сам по себе е малечок, туку памети дека тој станува корен на големо зло, кога не му обрнуваме внимание и не работиме на тоа да се ослободиме од него.

Дали да ти кажам нешто што е навистина зачудувачко? Поголемите гревови не бараат толку грижа и труд колку малечките и незначителните. Самата специфика на гревот нè тера да ги одбегнуваме поголемите гревови, додека малечките, со самото тоа што се малечки, нè расположуваат кон мрзеливост и не ни дозволуваат смело да се зафатиме со тоа да ги истребиме. Затоа тие бргу стануваат големи, ако сме успани. Тоа обично се случува и со телото. Така и кај Јуда се родило она големо зло. Да не мислел дека не е важно што краде од имотот на сиромашните, тој сигурно не би попаднал во гревот
на предавството. Исто така, да не сметале јудејците дека не е важно што се заробеници на суетата, не би дошло до убиството на Христос. Па и секое друго зло обично се извршува на тој начин. Знаеме дека никој не станува нечесен брзо и одеднаш. Несомнено е дека во нашата душа постои некој вроден срам од гревот и почит кон доброто, па душата не може во еден миг да дојде до таква бесрамност да отфрли сè одеднаш. Напротив, до конечната погибел таа слегува незабележливо, малку по малку,
кога ќе стане мрзелива и нема да работи на себе. Така
и идолопоклонството влегло во светот, кога се почнало со тоа прекумерно да се почитуваат луѓе, како живи, така и умрени.
На истиот начин луѓето почнале да им се поклонуваат на извајаните ликови (статуи). Така, најпосле, се засилиле блудот и другите пороци. Забележи исто така: некој се насмеал неумесно, другиот му забележал за тоа; друг го отфрлил стравот, велејќи: тоа не е ништо. Што има врска што се насмеал? Што лошо може да излезе од тоа? Но, од тоа излегуваат празни разговори, од таму излегува срамното зборување, а потоа и срамните постапки.
Некој друг, кога му забележуваат што му се потсмева
на својот ближен, се смее и зборува лошо, го презира тоа и вели дека да се зборува лошо за другиот уште ништо не значи. А всушност, од таму се раѓа неизмерната завист, непомирливото непријателство, бескрајните приговарања; а од приговорите – тепачките; а во тепачките често се доаѓа и до убиство.

И така, оној лукав демон од малечкото го доведува човекот до поголемото, а од поголемото до очајот, изнаоѓајќи така еден друг начин, не помалку погубен. Навистина, не убива, не погубува толку гревот, колку очајот. Оној што згрешил, ако остане енергичен, преку покајание набргу ќе ја поправи својата постапка; а кој очајува и не се кае, останува без поправка токму затоа што не го употребил покајанието како лек.

Најдобро средство за исправање на своите пороци е – да ги испитуваме

Најдобро средство за исправање на своите пороци е – да ги испитуваме







ВЕ МОЛАМ – И НИКОЈ ДА НЕ ГИ ВИДЕЛ НАШИТЕ ДЕЛА, СЕКОЈ ОД
НАС ДА СЕ СВРТИ КОН СВОЈАТА СОВЕСТ, СВОЈОТ РАЗУМ ДА ГО ПОСТАВИ КАКО СУДИЈА НАД СЕБЕ САМИОТ И ДА ГИ ОТКРИЕ ПРЕД НЕГО СВОИТЕ ГРЕВОВИ. ЗАШТО, АКО НЕ САКАМЕ ДА БИДЕМЕ ПОСРАМЕНИ ВО ОНОЈ СТРАШЕН ДЕН, ТОГАШ ДА ГИ ЗАЛЕЧИМЕ НАШИТЕ РАНИ, ДА ГО СТАВИМЕ ВРЗ НИВ ЛЕКОТ НА ПОКАЈАНИЕТО. ЗАШТО Е МОЖНО, НАВИСТИНА Е МОЖНО ЧОВЕК ДА ОЗДРАВИ, ПА И АКО ИМА ИЛЈАДНИЦИ РАНИ: БИДЕЈЌИ,КАЖАНО Е, АКО ИМ ГИ ПРОСТИТЕ НА ЛУЃЕТО ГРЕВОВИТЕ НИВНИ И ВАМ ЌЕ ВИ ГИ ПРОСТИ ВАШИОТ ОТЕЦ НЕБЕСЕН; АКО, ПАК, НЕ ИМ ГИ ПРОСТИТЕ ГРЕВОВИТЕ НА ЛУЃЕТО И ВАШИОТ ОТЕЦ НЕМА ДА ВИ ГИ ПРОСТИ ВАШИТЕ (МАТ. 6: 14-15).
КАКО ШТО СО КРШТАВАЊЕТО ПОТОПЕНИТЕ ВО ВОДА ГРЕВОВИ
ИСЧЕЗНУВААТ, ТАКА И ОВИЕ ЌЕ БИДАТ ПОНИШТЕНИ, АКО ПОСАКАМЕ ДА СЕ ПОКАЕМЕ. А ПОКАЈАНИЕТО СЕ СОСТОИ ОД ТОА – ДА НЕ ГО ПРАВИМЕ ПОВЕЌЕ ИСТОТО. ТОЈ, ПАК, ШТО СЕ ЗАФАЌА СО ПОРАНЕШНИТЕ РАБОТИ ЛИЧИ НА ПЕС КОЈ СЕ ВРАЌА НА СВОЈАТА ПОВРАЌАНИЦА (В. 2. ПЕТР. 2: 22) И НА ЧОВЕК КОЈ, КАКО ШТО ВЕЛИ ПОГОВОРКАТА, ФРЛА БЕНЗИН НА ОГНОТ И ЦРПИ ВОДА СО ЦЕДИЛКА.
ТРЕБА И НА ДЕЛО И СО МИСЛА ДА СЕ ТРГАМЕ ОД СКРИЕНИТЕ ГРЕВОВНИ ЖЕЛБИ. И ТРГАЈЌИ СЕ ОД ОВИЕ, ВРЗ РАНИТЕ ДА СТАВАМЕ МЕЛЕМИ СПРОТИВНИ НА ГРЕВОВИТЕ.
ЌЕ КАЖАМ НЕКОЛКУ ПРИМЕРИ:
КРАДЕЦ СИ И ЛИХВАР? – ОСТАВИ ГО КРАДЕЊЕТО И СТАВИ МИЛОСТИЊА ВРЗ РАНАТА.
СИ БЛУДНИЧЕЛ? – ОСТАВИ ГО БЛУДОТ И ВРЗ ТАА РАНА СТАВИ
ЧЕДНОСТ (ЦЕЛОМУДРИЕ).
СИ РЕКОЛ НЕШТО ЛОШО ЗА БЛИЖНИОТ И СИ МУ НАШТЕТИЛ?
– ПРЕСТАНИ СО ЛОШОТО ЗБОРУВАЊЕ, ДОДАЈ ДРУЖЕЉУБИВОСТ.
ДА ПОЧНЕМЕ ТАКА ДА ПРАВИМЕ СО СЕКОЈ НАШ ГРЕВ И НИТУ ЕДЕН ОД НИВ ДА НЕ ГО ОСТАВАМЕ БЕЗ ВНИМАНИЕ. НАСТАПУВА ВЕЌЕ, НАСТАПУВА ВРЕМЕТО ЗА ОТЧЕТ. ЗАТОА И ПАВЛЕ ГОВОРИ: ГОСПОД Е БЛИЗУ! ЗА НИШТО НЕ ГРИЖЕТЕ СЕ (ФИЛИП. 4: 5-6). НО НИЕ, МОЖЕБИ, ТРЕБА ДА ГО КАЖЕМЕ СПРОТИВНОТО: ГОСПОД Е БЛИЗУ, ГРИЖЕТЕ СЕ. ПРИКЛАДНО БИЛО ДА ИМ СЕ РЕЧЕ НА ФИЛИПЈАНИТЕ: ЗА НИШТО НЕГРИЖЕТЕ СЕ, ЗАШТО ТИЕ БИЛЕ ВО МАКИ, НАПОРИ И ПОДВИЗИ. А НА ТИЕ КОИ ЖИВЕАТ ВО ГРАБЕЖ, СЛАСТОЉУБИЕ, КОИ ЌЕ ТРЕБА ЗА ТОА ДА ДАДАТ ТЕЖОК ОТЧЕТ – ЕВЕ ШТО СО ПРАВО ЌЕ ИМ БИДЕ РЕЧЕНО: ГОСПОД Е БЛИЗУ, ГРИЖЕТЕ СЕ.

НЕ ОСТАНУВА УШТЕ МНОГУ ВРЕМЕ ДО КРАЈОТ, СВЕТОТ ВЕЌЕ СЕ ДВИЖИ КОН СВОЈОТ КРАЈ. ТОА ГО ПОКАЖУВААТ ВОЈНИТЕ, МАКИТЕ, ЗЕМЈОТРЕСИТЕ, ОЛАДУВАЊЕТО НА ЉУБОВТА. КАКО ШТО ТЕЛОТО ПРИ ПОСЛЕДНОТО ИЗДИВНУВАЊЕ, КОГА Е БЛИЗУ ДО СМРТТА, ПАЃА ВО БЕЗБРОЈ БОЛЕСТИ, КАКО ШТО ВО КУЌАТА, ШТО Е ПРЕД УРИВАЊЕ, ОБИЧНО МНОГУ РАБОТИ ПАЃААТ ОД ПОКРИВОТ И ОД ЅИДОВИТЕ, ТАКА Е БЛИЗУ, ПРЕД ВРАТИТЕ Е КРАЈОТ НА ВСЕЛЕНАТА, И ЗАТОА НАСЕКАДЕ СЕ РАСПРОСТРАНУВААТ БЕЗБРОЈ БЕДИ. И АКО ГОСПОД БИЛ БЛИЗУ УШТЕ ТОГАШ, ТОГАШ Е УШТЕ ПОБЛИЗУ СЕГА... НАВИСТИНА, ОД КАДЕ ЗНАЕШ, ЧОВЕКУ, ДЕКА КРАЈОТ НА СВЕТОТ СÈ УШТЕ НЕ Е БЛИЗУ И ДЕКА КАЖАНОТО НЕМА ДА СЕ СЛУЧИ НАБРГУ? НИЕ НЕ ГО НАРЕКУВАМЕ КРАЈ НА ГОДИНАТА САМО НЕЈЗИНИОТ ПОСЛЕДЕН ДЕН, ТУКУ И ПОСЛЕДНИОТ МЕСЕЦ, ИАКО ТОЈ ИМА ТРИЕСЕТ И ЕДЕН ДЕН, ТАКА ШТО ЈАС НЕМА ДА ЗГРЕШАМ АКО, БРОЕЈЌИ ГИ ТАКА ГОДИНИТЕ, ЈА НАРЕЧАМ КРАЈ ЧЕТИРИСТОТАТА ГОДИНА.

НА ИСТ НАЧИН АПОСТОЛОТ УШТЕ ВО СВОЕТО ВРЕМЕ ПРЕТСКАЖУВАЛ ЗА КРАЈОТ. ТУКУ, ДА СЕ СМИРИМЕ И ДА ЖИВЕЕМЕ ВО СТРАВ БОЖЈИ. А АКО ЖИВЕЕМЕ ВО НЕГРИЖА, ВО НЕРАБОТЕЊЕ И НЕ ОЧЕКУВАМЕ НИШТО, ТОГАШ ДОАЃАЊЕТО ЌЕ НАСТАПИ НЕНАДЕЈНО. ОБЈАСНУВАЈЌИ ГО ТОА, ХРИСТОС РЕКОЛ: КАКО ШТО БЕШЕ ВО ДЕНОВИТЕ НА НОЕ, ТАКА ЌЕ БИДЕ И ПРИ ДОАЃАЊЕТО НА СИНОТ ЧОВЕЧКИ (МАТ. 24:37). ИСТОТО ГО ЗАБЕЛЕЖУВА И ПАВЛЕ, КОГА ГОВОРИ: КОГА ЌЕ РЕЧАТ: ‘МИР И БЕЗОПАСНОСТ!’, ТОГАШ НЕНАДЕЈНО ЌЕ ГИ СТИГНЕ ПОГИБЕЛ, КАКО ШТО ЈА НАПАЃААТ РОДИЛНИ МАКИ СЕКОЈА НЕПРАЗНА ЖЕНА, И НЕМА ДА ИЗБЕГНАТ (1. СОЛ. 5:3). ШТО ЗНАЧИ ТОА: КАКО ШТО ЈА НАПАЃААТ РОДИЛНИ МАКИ СЕКОЈА НЕПРАЗНА ЖЕНА? ЧЕСТ СЛУЧАЈ Е БРЕМЕНИТЕ ЖЕНИ ДОДЕКА СЕ ЗАБАВУВААТ, ИЛИ ЗА ВРЕМЕ НА ЈАДЕЊЕ, ИЛИ ДУРИ СЕ НА БАЊА, ИЛИ НА ПЛОШТАД, БЕЗ ДА ОЧЕКУВААТ, НАЕДНАШ ДА ГИ ФАТАТ РОДИЛНИ БОЛКИ. А СО ОГЛЕД НА ТОА ШТО И НАШАТА СОСТОЈБА Е ТАКВА, ДА БИДЕМЕ ПОСТОЈАНО ПОДГОТВЕНИ. ЗАШТО НЕМА ПОСТОЈАНО ДА СЛУШАМЕ ЗА ТОА, НЕМА ПОСТОЈАНО ДА ЈА ИМАМЕ ТАА МОЖНОСТ: ВО ГРОБОТ, ВЕЛИ ПИСМОТО, КОЈ ЌЕ ТЕ СЛАВИ ТЕБЕ (ПСАЛ. 6:6)?

ТУКУ, ДА СЕ ПОКАЕМЕ ОВДЕ, ПА НА ТОЈ НАЧИН ДА ГО СМИЛОСТИВИМЕ БОГА ВО ИДНИОТ ДЕН И ДА ДОБИЕМЕ ОД НЕГО ПРОШКА, ЗА ШТО И ДА СЕ УДОСТОИМЕ СИТЕ НИЕ, ПО БЛАГОДАТТА И ЧОВЕКОЉУБИЕТО НА НАШИОТ ГОСПОД ИСУС ХРИСТОС, КОМУ СЛАВА И ВЛАСТ ВО ВЕКОВИТЕНА ВЕКОВИТЕ. АМИН.

Св. Николај Охридски- Децата и светителите

Децата и светителите Те држат, Господи, останатите се бунтуваат против Тебе. Децата и светителите се граница помеѓу царството на битието и сенката на небитието.

Старателите се нарекуваат родители и ги фрлаат Твоите деца од високи карпи во бездна. Старателите вообразуваат, дека тие се родители, па управуваат со Твоите деца како со свој имот. Навистина, не управуваат туку криват и рушат.

Туѓи се децата, старатели, кои сте ги присвоиле, и ќе одговарате за кражба и разбојништво. Не е ваш животот ни оној што е во вас, ниту оној, на кого сте му послужиле како канал. Туѓо е се`, освен злото во вас, и ќе одговарате за кражба и разбојништво. Ќе одговарате за кражба, бидејќисте туѓото сте го нарекле свое, и за разбојништво, бидејќи туѓото сте го осакатиле и изрушиле.

Нема родители на земјата. Родителот е на Небото. На земјата се само старатели. Тие, што себе се нарекуваат родители на земјата, се крадци и разбојници. На земјата се само старатели; и тоа е преголема чест. Дадано ви е на чување најдрагоценото благо, што Бог го има. И тоа е преголема чест.

Поблажен е оној, кој никогаш не се родил, и кому никогаш ништо не му е поверено во чување, отколку вие, ако вашето чување е соблазна и умртвување на душата. Зошто се радувате на децата, ако не мислите да бдиете над нив како над небесни ангели? Зошто лелекате за нив, кога вас рано ќе ве остават и ќе побегнат кај ангелите? На туѓо сте се радувале, и за туѓо лелекате.

Не грижете се само за осигурање на телата на вашите деца, бидејќи тоа го прават и лисиците со лисичињата.Туку грижете се за Бога во децата ваши. Согрижениот Бог ќе се погрижи за се` останатоо. И она што со мака го собирате за своите деца, Тој без мака ќе им собере, брзо и лесно.

Не го гонете Бога од вашите деца, бидејќи ќе им го истерате мирот, и среќата, и здравјето, и благосостојбата. И ако сета земја ја оставите оставена од Бога, сте оставиле прегладни, кои ќе изедат се и ќе умрат од глад.

Не осигуравајте им на своите деца парче леб, туку парче душа и совест. И ќе бидат вашите деца осигурани, а вие благословени во двата света. Грижете се за туѓиот имот подбро отколку за својот, и вашата награда ќе биде неизмерна.

Царските деца ви се дадени на чување. Навистина, Царот нема да даде мала награда на оние, кои ќе Му ги сочуваат царчињата, и нема да го избришат името на Родителот од нивното паметење.

Преку децата Царот гледа зачудено во вас, и ги чека вашите одговори. Ако одговорите бидат смртоносни, Царот ќе се повлече од вашите деца, и ви ќе се грижите за лешеви.

Децата и светителите Те држат, Господи мој, останатите се бунтуваат против Тебе. Децата и светителите се Твоето искушување на светот.

Внимавај, душо моја,внимавај и немој да погрешиш.

Преп. Кирил Пејчиновиќ- Против амајлиите и бајачите

Чоек кога дајма спомиња Бога и молит мy ce често, тој имат оружие нa дјавола. A ja гледам у едни луди људи, нe земаат таквоа оружие, токо некаква ствар или хамајлие на капа, на гуша, или за от уроци, или за от надвора се надеа, на ништо, штo ги лаже еќим за пape. Или ако ќе бист и пoп ако ти речет да ти запишем хамајлиа, да не го веруаш. Тој те лажет за пари. Едни гледам и от хоџи писмо узеле, окајание. Тој ли ќе те чува? Тој не можеше ни своата челад да дочува, токо кога им дојде смртта, изумре. Едни гледам ставиле на глава на имање лук, едни зеле от волка зуб, други и срдцето, па го носат како свјатиња. И, сиромаше! Што това неверствие во тебе? Што това многобожие во тебе? Што това безумие на старост? Вук да можел да чува чоека, свакиј во куќата по еден жив ќе ранеше да гo чуват.

Другии гледам праат покуши ѓаолски на сами празници, на бадник, на летник, на Ѓурѓов ден, другии веруат во среќа, кој ќе гo сретет, другии во ден хаирлиа или лош, едни жени држат петок, нe предат и спроти среда, да не им се изгори некое дете – a не го остават аманет на сајбиата што го создал, да го чуат, токо сама сакат сo непредење да го дочуват. Туа види безбожие во христиани! Ја ти ли ќе се чуваш от тога што нe виѓаш, сo неработање, сo зачинуање? Може ли слепец да се чува сам, дур нe ce молит на водјакот да го чуват от дрво, от камен, от зид, от праг, от дупка, от све штo год водјак гo чуват? И мије требет да се фрлимо на баш што ни е ем создател, ем воѓак, ем наставник. Туа види како не смо божии, a причесна сакамо. Това безумие виѓам повише во жени, a пoмалo во мужи. Велаким, имат едни мужи штo прашуат жените како е веков, кое фелат и кое не фелат, и вeлит: „Моата баеѓи признаует от ваквија работи.” Па другиј безумен мy велит: „Елбете, е дал Господ ум, повише запаметила.”

А окајане, запаметила ѓаволското, дали запамету(е) божиото? A ти, безумне, штo веруеш жена ти, ти ќеш како Адам што послуша Ева, па ги испуди Господ от рај. И пак едни христиани не прашуат попот, кои празници се држит, кои се работат, токо тиа го учат попот како да правит и да држит. A слепче слепиј, у тебе очи имат? Tи нe можеш и сам да ходиш, a водјакот ка си гo зел пo себе да го водиш? Koj ќе видит што ќе речет? „Слепец водит водјака .“

Христиани божи, четверци да работите, нема грех, салт недела нека се држи хубаво. Жени спроти среда нека предат, и у петок нека работаат, мужи четверци нека ораат, нека возат. Велаќим, овија грехови што пишет во книга нека ги нe чинат и тија добри работи што са писани во оваја книга нека држат. Ем да веруете ка што ви казахме, зере така зехме от Господа и така даваме вам, ако сакате да прокопсате на овој век, да имате бериќет и рехатлик, и на тој век да најдете царство небесно, и нa овој мал век што ќе векуате – благодат Божија, и милост его да ве дочуват от свако зло, от стрели летјаштија во дни, и от вешти во тме преходјаштија, от стрјашта и беса полуденаго, и от мечтаниј лукавих, молитвами пречистија Богородици, силоју честнаго и животворјаштаго креста, предстателствих честних и безплотних сил, честнаго и славнаго предтечи и креститења Иоанна, свјатих славних и всехвалних апостол, свјатих славних и добропобедних мучеников, преподобних богоносних отец наших, и свјатаго великомученика Димитриа мироточиваго, и Онуфриа великаго, и Нифонта свјатаго, и свјатителеј Симеона, Савви, сербских просветителеј, и всех свјатих, амин.

Извор: Огледало, 1816 г.