“Св Николај Чудотворец архиепископ Мирликиски “

Во името на Отецот и Синот и Светиот Дух !

А М И Н !

Возљубени браќа и сестри во Христа!

Денес го славиме споменот на Св.Николај Чудотворец –архиепископ Мирликијски.

Овој славен светител , славен и денес по целиот свет , бил син единец на познати и богати родители , Теофан и Нона, жители на градот Патара, во Ликија . Иако единец син, кој им бил подарен од Бога,

тие пак го посветиле на Бога и со тоа дале на Бога како дар.

На духовен живот св. Николај се научил кај својот стрико,

Николај, епископ Патарски, и се замонашил во манастирот

,, Нов Сион “, основан од неговиот стрико. По смрта на родителите, Николај го раздал наследениот имoт на сиромашните, не задржувајќи ништо за себе. Како свештеник во Патар, се прочул со своето милосрдие , иако тој грижливо ги криел своите милосрдни дела, исполнувајќи го зборот Господов: Да не знае твојата лева рака што прави десната

(Mт. 6:3). Кога се предал на самотија и на безмолвие, мислејќи така до смртта да проживее, му дошол глас одозгора : Николај, појди на подвиг во народот, ако сакаш од мене да бидеш овенчан. Веднаш потоа со чудна Божја промисла бил избран за архиепископ на градот Мир во Ликија. Милостив, мудар, бестрашен, св. Николај бил вистински добар пастир на своето стедо. Во времето на гонењето на христијаните под Диоклецијан и Максимијан, бил фрлен во затвор, но и таму ги поучувал луѓето на законот Божји. Присуствувал на Првиот вселенски собор во Никеја и од голема ревност кон вистината со рака го удрил еретикот Ариј. Заради тоа дело бил остранет од соборот и од архијерејската служба се додека на неколкумина први архијереји на Соборот не им се јавиле Господ Исус Христос и Пресвета Богородица, и не им го објавиле Своето благоволение кон Николај. Како заштитник на Божјата вистина, овој прекрасен светител бил секогаш и смел заштитник

На правдата помеѓу луѓето. Двапати спасил по тројца луѓе од незаслужена смртна казна. Милостив, вистинит, правдољубив, тој одел помеѓу луѓето како ангел Божји. Уште за неговиот живот луѓето го сметале за светител и го повикувале на помош во маките и во бедите; и тој се јавувал , во сон и најаве на оние кои го повикувале, подеднакво лесно и брзо во близина и надалеку и им помагал. Од неговото лице сјаела светлина како од лицето на Мојсеј и тој со самата своја појава донесува утеха, тишина и добра волја помаѓу луѓето. Во староста малку боледувал и се упокоил во Господа, трудољубив и многуплоден, вечно да се весели во небесното царство, продолжувајќи со чудата на земјата да им помага на верниците и да го прославува својот Бог. Се упокоил на 6 декември 343 година.

О Боже безгрешен , помогни ни да се сочуваме од гревот и од гревовното гниење. На тебе слава и вечна пофалба.АМИН!

Човечкиот дух и душа

Човечкиот дух и душа

Старец Тихон

Душата ја сочинува пониската страна од внатрешниот живот, а повисоката ја сочинува духот, кој е од Бога и претставува богослична, рамноангелска сила – онаа која што е карактеристична црта на човекот.

Ние обично велиме: „душа“. А во суштина би требало да велиме душа – дух или дух – душа. Земајќи го зборот „душа“ во смислата дух – душа, јас никако нема да кажам дека таа е со исто потекло како и животинската душа, зашто духот е од Бога; земајќи ја пак одвоено од духот, јас го велам точно тоа. Кога Бог го создавал човекот, најпрвин од земјата го образувал телото. Што претставувало тоа тело? Глинен гулаб или живо тело? Претставувало живо тело – во лик на човек со животинска душа. Потоа Бог вдахнал во него Дух Свој и од животното станал човек – Ангел во човечки лик. Како тогаш што се случило, така луѓето настануваат и денес. Душите се раѓаат од родителите или се ставаат во луѓето по пат на природното раѓање, а духот го вдахнува Бог, Кој е секадеприсутен. И не разбирам, зошто за тоа би се вознемирувале?! Кога ќе речете дека човекот е животно, дали мислите само на месото или на целиот негов живот? Секако, на целиот живот, со животинската душа. А кога на тоа додавате „разумна“, што со тоа означувате? Тоа да, иако човекот е од една страна исто што и животните со животнска душа, од друга страна тој е неспоредливо над животните, зашто има разум – (грч) „нус“, што во потполност одговара на зборот „дух“. Зборот „разумно животно“ е исто што и зборот „одухновено животно“.

Светите отци разлкуваат – дух, душа и тело. Антониј Велики, Исак Сирин, Ефрем Сирин и други. Тие не кажуваат какви се особините на нашите души. Но, споредувајќи го она што свети Антониј го пишува за родовите не живите созданија, јас напѓам дека по неговото сфаќање нашата душа има иста природа како душата на животните.

Според свети Антониј нашата душа е на ист ранг со душите на животните. Тоа што нас нè одликува, тоа е умот, кого јас го нарекувам дух... Сè што тој зборува за умот, јас го препишувам на духот... и го изразувам со речиси исти зборови, тврдејќи заедно со него дека вистински човек и е оној кој живее по духот – што свети Антониј го изразува со зборовите: по умот.

... Душата - како духовно битие – не е пројава на некои други сили, како други на небото, туку е самостојна, посебна личност, слободно – разумна, чија нормална состојба е општење со Бога, Кој при создавањето ù искажал почит со Својот Лик.

Во човекот треба да се разликуваат душа и дух. Духот содржи Боженствено чувство – совест и со ништо не може да се задоволи освен со жедта за бесконечното. Тоа ја претставува онаа сила која во човекот е вдахната при создавањето. Душата е нижа сила или дел од таа иста сила, која е одредена да ги води делата од земниот живот. Таа е како животинската душа, но возвишена заради соединувањето на духот со неа. Соединувајќи се со животинската душа, Боженствениот дух ја извел на степен на човечка душа. И човекот станал двоен: едно го влече горе, а друго – долу. Кога човекот се држи до својот чин, тој живее со духот, то ест, се раководи со страв Божји: слуша совет и го бара она повисокото. А кога подлегнува на нагоните на нижата душа, тој излегува од својот чин, мислејќи дека она за кое духот жеднее ќе го пронајде меѓу другите ствари. Ова не му оди од рака, па се крши и заморува. Духот тука е како затвореник во окови, се наоѓа во служба на варвари – похотните страсти. Ниту тој самиот може да се задоволи, ниту може да им удоволи на страстите, иако им допушта бескрајно да се шират. Зошто животните потреби кај животните се во своја мера, додека кај човекот, кога ќе се предаде на сетилноста, сетилните потреби немаат мерки и граници? Таа прекумерност им ја предава духоткој паднал во нивно ропство; а духот со таа прекумерност се обидува да ја задоволи својата жед за бесконечнста, по чиј образ е создаден и во која е единственото негово богатство.

За што и да размислуваш, секогаш ќе дојдеш до заклучок дека човекот поседува дух чиј вистински живот е во Бога. Само таму тој наоѓа мир, таму е неговиот рај и ветената земја.

Што е главно кај човекот, телото или душата? Душата е главна. Кога душата е жива, жив е и човекот. А кога умираат, што умира – душата или телото? Телото, а душата останува жива.

Ние имаме два тасови – дух и тело – кои се претекнуваат еден со друг. Телото – кон погубување, а духот – кон спасение... ова се однесува и на храната, и сонот другите угодности. Направете телото да почувствува дека е над нив – цврста рака. Штом телото ослаби, духовното чувство ќе оживи. Во тој поглед премногу значи да не се допушти раслабување, сите делови да се држат „во став мирно“ преку внатрешно напрегање на мускулите . Ова многу ù поборствува на бодроста на духот и ù помага на душата да стои во трезвено расположение.

... Природата на душите и ангелите не може да биде материјална. Но, една работа е природата, а друга – обликот на постоење. Кој не сака да ја прифати душата со обвивка, тој нека ја фопушта оваа обвивка, но покрај природата на душата, која мора да биде духовна. Допуштајќи обвивка – фина, етеричeн, ќе добие форма и ќе остане задоволен.

… Знајте дека сè она што се прави по потреба, без склоност – не нанесува штета на душата.

Постои природна душевност и телесност, а постои и неприродна. Последната сета се изразува преку страстите. Гасејќи и искорнувајќи ги страстите, вие ќе ја чистите душевноста – телесноста и ќе ја враќате во природната состојба. Тогаш таа ќе се одухотвори. Сево ова го устројува благодатта Божја, но и со наши напори. Главно е: да се жалиме себеси...

Нашиот дух со благодатта Божјасе обновува во силата за спротивставување на стремежите на душата и телото кон земјата. Кај христијанинот – тој е веќе обновен. Но, невниманието кон него и неговото дело прават земното да успева да нè заведе и како магла да ни го скрие небото. Најдобар начин да се зајакни нашиот дух во неговата борба со душата и телото кога овие тежнеат кон земјата, е сеќавањето на исходот на душата и Судот кој потоа ќе следи, кога ќе биде решена нашата судбина.

Сите ние сме и по своето назначување должни да бидеме храмови Божји... Световниците, обземени со своите суетни грижи, тоа го забораваат или заглушуваат во себеси, додека монасите и монахињите точно за тоа и почнуваат да живеат особен начин на живот, да би (на дело) го покажале она што апостолот го објавува за нас.

… И веи ќе станете храм каде што престојува Бог... Ѕид на тој ваш храм е – трпението; престол – срцето благодарно на Бога, пеење – сите ваши чувства кон Бога: верата, надежта, предаденоста на Неговата света волја и секоја молитва; диригент во тој хор е – благоумниот дух, кој собира и изведува песни во непрестајно богомислие...

... Пребивањето на душата со Господа или посетувањето на душата од страна на Господа, во што е сета суштина на внатрешното делување, не зависи од нас. Господ ја посетува душата, таа постои со Него, и се радува пред Него, и се грее со Него. А штом Господ од неа се оддалечи, таа се опушта и никако не е во состојба Посетителот на душата да го врати кон себе. Заминувајќи, Господ ја храни душата, а се случува да заминува и казнувајќи ја, не заради надворешните дела, туку заради нешто што внатре примила. Кога Господ заминува хранејќи ја душата, тогаш штом таа заплаче, Тој брзо ќе се врати. А кога заминува казнувајќи ја, нема брзо да дојде – не додека таа не стане свесна за гревот, додека не се покае, не исплаче и не ја издржи епитимијата.

Стравот Божји, смирението, внимавањето на себе и на Господа, неизгасливата ревност за спасение, несожалувањето себеси и слично – сè ова претставува несомненнак дека душата е жива и дека багодатта Божја е со неа.

Како изгледа вашата душа? Ако не се колебате во верата и ако имате тврда одлучност да барате спасение, тогаш вашата душа несомнено стои на страната на светлоста.

Душата треба да се храни со вистини, одредувајќи секој ден одредено време за молитвено вдлабочување во христијанските тајни... Се работи во тоа вистината да биде примена во срцето, да го исполни и да се распламта во него. Тоа значи дека душата ја вкусила вистината; а ако ја вкусила вистината, тогаш и се напоила со неа.

Кој ќе пази на вашата душа, ако не сакате вие самите? Навечер преиспитајте ги чувствата на вашето срце од тој ден и строго судете за себе. Казнувајте се заради неисправност и извршувајте ја казната.

Душата која што не е испитана со страдања, за ништо не е погодна.

Свети Јован Златоуст вели дека тоа (телото) на земјата душевно затоа што се оживува со само со душата. А по воскресението ќе биде духовно, затоа што нема да биде престојувалиште само на душата, туку на душата исполнета со Дух. И на земјата, вели тој, душата го има Духот, но Тој не ù е секогаш својствен, зашто понекогаш се одгонува со нечисти мисли, чувства и дела; а таму Тој во потполност ја исполнува. Пота свети Златоуст додава: а можеби (телото) после воскресението се нарекува духовно затоа што ќе биде полесно, пофино и поподвижно.

Бог ù суди на душата по она што зависи од неа самата, а не под она над кое таа нема власт. Во срцето држете ја намерата да не отстапувате од Господа и Тој тоа ќе го прими како добро дело.

Јас... се држам до мислењеточ дека тогаш кога душата се растројува, покрај растројството на нејзиниот орган – телото, духот останува здрав, и таму, подлабоко од свеста, сè повеќе и повеќе созрева во оној правец во кој созревал кога тоа растројство му се случило.

Духот е бодар, а телото слабо. Но кога е духот бодар, слабоста на телото нема големо влијание. Духот бодар, тоа е ревноста за спасение – автохтона сила која го совршува нашето спасение, во она што при тоа се бара од наша страна.

Духовната колебливост – тоа е наш заеднички дел. Треба да се трпи, предавајќи ја својата судбина во рацете Божји. Едно секогаш нека биде грижа – секогаш да се биде со Господа. Во секоја прилика треба да Му се обраќате директно Нему, Нему да Муги откривате маките на својата душа и да се молите да ве избави, ако е тоа Негова волја.

Без сеќавање на Бога, без страв Божји, без љубов кон Бога душата не може да се задоволи.

Може да се смета (и јас така мислам), дека душата и Ангелот се – духовни по природа, но облечени во фино етерично тело; а дека се тело по природа – така не може да се размислува.

Сфаќањето според кое кога некој живо се појавува и стои пред очите на умот, дека тоа значи дека бара за него да се помолиме, е исправно... Добро е така да се постапува... Постои општење на душите, и душата на душата ù пренесува вест.

Овде на земјата исто така стануваат пројави на општење помеѓу душите, во кое душата на душа, според поговорката ù пренесува вест. Слични взаемни дејства можат да се допуштат и помеѓу живите и умрените, то ест, со оние кои си отишле. Во писмата за тоа „Што е духовниот живот“, укажано е на општата стихија – етерот. Преку неа, дејствата од една душа на друга можат да преминуваат како електричната струја преку телеграфска жица. Телеграфскиот апарат тука е срцето...

... Ангелите и душите имаат после создавањето фина облога или тело, со чие посредство стојат во општење со телесниот материјален свет.

Душата не добива битие од телото, туку заедно со телото – затоа да би живеела со него. А смртта ги разделува. И чудесно е како душата ќе живее без телото, кога навикнала да живее со него. Раздвојувањето на душата од телото е казна и таа мора да се почувствува. Покрај своето тесно општење со Господа, светителите таа неудобност малку ја чувствуваат или не ја чувствуваат воопшти.

... Кај животните постои нешто налик на дејствата на нашата душа, а кај нас нешто налик на дејствата на животните... Животните имаат душа, но животинска (анимална). А човековата душа е човечка, повозвишена, како и самиот човек. Животните имаат свое место, а човекот свое. Созданијата Божји се така распоредени, секој повиско ред да ги содржи во себе силите на пониските, а освен нив има и свои сопствени, кои се својствени на неговиот ред и го карактеризираат. Во светот и неговата структура треба да се разликуваат, освен стихии, уште и систем сили распоредени на скала, кои одат од пониски кон повисоки. Најниска сила е онаа што делува во мртвата природа и чии највисоки органоци се појава на хемиско соединување и кристализација. Над таа сила стои силата на растот, која во своја власт ги држи и силата на кристализација и силата на хемиско соединување. Над силата на растот стои животната сила, која во своја власт ги држи и силата на растот, и силата на кристализација, и силата на хемиско соединување. Над животно – душевната сила е – силата на човечката природа, која во своја власт ги држи сите пониски сили и дејствува преку нив.

Чудесно е тоа жто ние имаме нешто заедничко со животните. Постои нешто заеднички и со билките: зашто исхраната и растот на телото се работа на силата на растот; но што од тоа да се заклучи? Ништо, освен дека секој има свое место.

Во човекот треба да се разликуваат душа и дух (духот е највисок дела на душата кого Светите Отци го нарекуваат око на душата). Духот содржи чувство Боженствено – совест и особина со ништо да не може да се задоволи. Тој е сила која на човекот во лице му е вдахната при создавањето. Душата е пониска сила, или дел от таа сила, наменета за водење на работите од земниот живот. Таа е од ист ранг како и душата на животните, но е возвишена заради соединувањето на духот со неа. Духот од Бога, соединувајќи се со анималната душа, ја возвел на степен на човечка душа. И човекот станал двосилен. Едно го влече горе, а друго долу. Кога човекот се држи во својот чин, тој живее со духот, то ест, се раководи со страв Божји, ја слуша совеста и го бара повисокото. А кога ќе подлегне на нагоните на нижата душа, тогаш го напушта своето место (излегува од својот чин), и мисли дека меѓу работите ќе го пронајде она што духот го сака. Тоа не му оди од рака, па се заморува и жалости. Духот тука е како затвореник во окови, се наоѓа во служба на варварин – похотните страсти. Тој самиот не може да се задоволи, ниту може да им удоволи на страстите, иако им допушта безгранично да се разлеваат. Зошто жиотните потреби кај животните се сите во своја мера, додека кај човекот, кога ќе се предаде на сетилноста, сетилните потреби немаат мерки и граници? Таа прекумерност им ја пренесува духот кој допаднал во ропство кај нив; со неа духот се обидува да ја задоволи својата жед за бесконечното, по Чиј образ е создаден и во Кого единствено е неговото богатство.

Што е душата? Она што останува... помеѓу телото и духот, тоа ù припаѓа на душата и го сочинува нејзиниот живот.

... На душата ù се дадени потреби, а за нивно задоволување се дарувани сили во кои е навестен и начинот за нивното задоволување.

Што окото видело, сликата на тоа веднаш ја забележува образно и ја составува во сеќавање, како во некаква архива.

Потребата или страста, кога е поттикната и не сакајќи ги наведува мислите на предметите со кои може да биде задоволена и како да го приковува вниманието за нив, исто како што и обратно – сликата на страстен предмет солно ја вознемирува страста.

Покрај грешникот се наоѓа чувар кој го поставува сатаната и кој го следи и помрачува, полнејќи му ја главата со страстни слики.

Самиот тек на мислите излегува од душата и се раководи по нејзините закони.

Разумот создава податоци, составува поими, судови и заклучоци или изведува воопштување, ја одредува и развива мислата.

Дугот, кој нам секогаш ни е својствен како главна сила, созерцавајќи Го Бога како Творец и Промислител, ја привлекува и душата во таа невидлива и безгранична област.

Сеќавањето и вообразувањето создаваат цели повести со кои го соблазнуваат човекот, а им се приклучува и ѓаволот, па така станува цела војска непријатели кои се спротивставуваат на добрите цели на оној кој ревнува на свое исправување и усовршување.

Вистинското смирување на мислите претставува дар Божји; но тој дар не се дава без голем личен труд. Но, само со сопствени напори ништо нема да постигнете. И Бог ништо нема да ви даде ако не се потрудите со сите сили. Тоа претставува непроменлив закон.

Во светот се појавил човек, кој поседувал тросилен живот: духовен, духовно – телесен или душевен и телесен.

Соединет со телото, духот е поставен да служи во големиот свет Божји: да не живее во Бога тој самиот, туку преку себе и сео материјално да го воведе во општење со тој Боженствен живот.

Кога е пресечено живото општење со Бога, пресечен е и дотекот на Божествените сили. Духот препуштен сам на себе веќе не можел да биде господар на душата и телото, туку се повлекол и им се потчинил. Над човекот завладеала душевноста, а преку душевноста – телесноста и човекот станал душевен и телесен.

Чистиот ду се движи со Бога. Тој духовно прима потткнувања Божји и соодветно на нив се устројува и делува.

Чувствувате расејаност во мислите – треба да се загрижете. Тоа е многу опасно. Ѓаволот сака да ве натера во било каква стапица и таму да ве погуби. Мислите почнуваат да блуднеат после смалувањето на стравот и ладењето на срцето.

... На вниманието секогаш треба да муу се додава расудување, како на потребен начин би било испитано што се случува внатре и што се бара однадвор. Ништо без внимание и расудување. Од каде да се земе расудувањето? Од совеста, просветена со познанието на Божјата волја, соопштена во Евангелието и апостолските посланици.

За мислите да не би блудствувале, треба да се задобија такво чувство, во срцето непрестано да се биде со Бога... тогаш нема да има место за помисли од страна.

... Старицата вистина вели дека за воздржување на умот од лутање корисно е предметот да се замислува сликовито... Тоа може... Но бесмислено е да се врзуваме само за слика. Господ сега е во слава, седи од десната страна и сите светии се околу Него. Тоа може да се замисли. Но подобро е да се помине без слики, зашто силата на вообразувањето е груба. Подобро е само да се стои со вера дека Господ е блиску, отколку да го замислуваме. Старицата се навикнала и на сликата на распнатиот Господ кај неа се слила со молитвата на срцето, која тука е најважна. Тоа што старицата се задлабочува во молитвата дотаму да заборави сè друго, тоа навистина е милост Божја, заради нејзиното смирение без кое ова не би ù било дадено...

Разумот – тоа е созерцанието... Внатрешната молитва не станува без созерцување, кое и е вистинско набљудување на Бога пред себе. Созерцанието исто така се поврзува со богомислието. Богомислието е наљудување на светите тајни кои ни ги покажува Бог – постоењето на светот, неговото чување, промислувањето, домостројот на воплотувањето, спасението на секого и крајот на сè – кое понекогаш е пропратено со расудување и размислување, а понекогаш е само набљудување.

Богомислието е длабоко размислување за домостројот на спасението или воопшто за било кој поединечен предмет кој влегува во неговиот состав. Штом се пробудите, истиот час разгледајте сè – од создавањето до второто доаѓање, Судот и решавањето на судбините на сите луѓе. Тоа трае кратко... И држете ја молитвата додека не се соберете. Земете потоа еден предмет и вдлабочете се во него, додека не го обземе вашето срце... Тогаш во таква состојба правете молитва... И така цел ден... Соединувајте богомислие со молитва...

Никој освен Господ не може човекот да го научи на вистинско познание на себеси.

ЗА МАЈКАТА БОЖЈА

ЗА МАЈКАТА БОЖЈА

Старец Силуан

Кога душата е во љубовта Божја, о, колку е се благопријатно. Но, и при љубовта Божја постои тага. Колку е поголема љубовта, толку е поголема и тагата. Божјата Мајка никогаш не згреши ниту со една помисла, и никогаш не ја изгуби благодатта. Но, и Таа многу тагуваше. А кога стоеше под Крстот, Нејзината тага беше неизмерна како океан, а маките на Нејзината душа беа неспоредливо поголеми од маките на Адам по изгонувањето од рајот, затоа што и Нејзината љубов беше неспоредливо поголема, отколку неговата. Таа остана жива, само заради тоа што ја крепеше силата Господова. Оти Господ сакаше Таа да го види Неговото Воскресение и по Неговото Вознесение да остане на земјата за утеха и за радост на Апостолите и на новиот христијански народ.

Ние не можеме да ја достигнеме полнотата на љубовта на Божјата Мајка, и затоа не можеме целосно да ја сфатиме Нејзината тага. Нејзината љубов беше совршена. Таа неизмерно Го љубеше Бога и Својот Син. Но, Таа и луѓето ги љубеше многу силно. И што ли преживуваше Таа, кога тие љубени луѓе и чиешто спасение до крај го сакаше, Го распнуваа Нејзиниот Возљубен Син?

Ние не можеме да го сфатиме тоа, затоа што во нас има малку љубов спрема Бога и спрема луѓето.

Колку што љубовта на Мајката Божја беше безмерна и недостижна, толку и Нејзината тага беше неизмерна.

0, Пречиста Дево Богородице, кажи ни нам, на Твоите деца, како живеејќи на земјата Го љубеше Својот Син и Бог, како се веселеше Твојот дух во Бога, Спасителот Твој? Како го гледаше Неговото прекрасно лице и каква беше твојата помисла дека тоа е Оној, Кому со страв и со љубов Му служат сите небесни сили?

Кажи ми, што чувствуваше Твојата душа, кога во Своите раце Го држеше прекрасниот Младенец? Како Го воспитуваше? Колку Те болеше душата, кога заедно со Јосиф три дена Го бараше во Ерусалим? Какви ли маки преживуваше Ти, кога Господ беше предаден на распнување, умирајќи на Крстот?

Кажи ни колкава беше Твојата среќа заради Воскресението, или како тагуваше Твојата душа по Вознесението Господово?

Нашите души копнеат да дознаат каков беше Твојот живот со Господа на земјата. Но, Ти не посака тоа да се запише, туку со молчание ја покри Својата тајна.

Господ и Божјата Мајка излеаја врз мене многу милост и направија со мене многу чуда, но не сум во состојба со ништо да им возвратам за толку големата љубов.

Со што ќе и возвратам на Пресветата Владичица, што не се згнаси од мене заради моите гревови, туку милостиво ме посети и ме вразуми? Јас не Ја видов Неа, но Светиот Дух ми даде да ја познаам преку Нејзините зборови, исполнети со благодат. И се радува мојот дух, и копнее душата моја по Неа со љубов, така што и самото призивање на Нејзиното Име му е мило на срцето.

Еднаш, кога бев млад послушаник, се молев пред иконата на Божјата Мајка, и Исусовата молитва влезе во моето срце, почнувајќи сама да се произнесува. Друг пат пак, во црквата слушав читање од пророштвата на Исаија, и при зборовите: "Измијте се и ќе бидете чисти" (Иса. 1,16), помислив: "Можеби Божјата Мајка некогаш згреши, макар и со мисла". И чудесно, во моето срце, заедно со молитвата гласот јасно прозбори: "Божјата Мајка никогаш не згреши, дури ни со мисла". Така, Светиот Дух во моето срце сведочеше за Нејзината чистота. Но, за време на земниот живот, кај Неа постоеше некоја нецелосност и безгрешни грешки заради несовршенството. Тоа се гледа од Евангелието, кога Таа, враќајќи се од Ерусалим, не знаеше каде е Нејзиниот Син. И потоа, заедно со Јосиф три дена Го бараше (Лука 2, 44-46).

Мојата душа е во страв и во трепет кога размислувам за славата на Божјата Мајка. Мојот ум е мал и моето срце е бедно и немоќно, но душата е радосна и копнее да напише, барем неколку зборови за Неа.

Мојата душа се плаши да ја допре, но љубовта ме тера да не ја скривам благодарноста за Нејзиното милосрдие.

Божјата Мајка не допушти да се запишат ниту Нејзините мисли, ниту Нејзината љубов спрема Нејзиниот Син и Бог, ниту страдањата на Нејзината душа при распнувањето, затоа што ние не сме моќни да го сфатиме тоа. Бидејќи Нејзината љубов спрема Бога е посилна и поогнена од љубовта на Серафи-мите и на Херувимите, Нејзе и се восхитуваат сите небески сили на ангелите и на архангелите.

Иако животот на Божјата Мајка како да е покриен со свето молчание, Господ на нашата Православна Црква и даде да знае дека Таа со Својата љубов го закрилува целиот свет. Во Светиот Дух ги гледа сите народи на земјата, и подобно на Својот Син ги сожалува, милувајќи ги сите.

О, кога би знаеле колку Пресветата ги љуби сите што ги чуваат Христовите заповеди, и колку тагува и жали заради тврдокорните. Јас го искусив тоа врз себеси. Верно, ја зборувам вистината пред лицето на Бога, Кого Го знае душата моја: со духот ја знам Пречистата Дева. Јас не ја видов Неа, но Светиот Дух ми даде да Ја познаам Неа и Нејзината љубов спрема нас. Да не постои Нејзиното милосрдие, јас одамна ќе загинев. Но, Таа посака да ме посети и да ме вразуми за да не грешам. Таа ми рече: "Мене ми е непријатно да го гледам она што го правиш". И Нејзините зборови се тивки, кротки. Тие дејствуваат врз душата. Изминаа повеќе од четириесет години, но мојата душа не може да ги заборави тие милозвучни зборови. И не знам со што ќе и возвратам јас грешниот, за толкавата љубов спрема мене неблагочестивот. И како ќе и благодарам на Благата, Милостива Мајка Господова.

Верно, Таа е нашата Застапничка пред Бога, и самото Нејзино Име ја радува душата. Но, и сето небо и сета земја се радуваат во Нејзината љубов.

Чудесни и несфатливи нешта! Таа живее на Небесата и непрестајно ја гледа славата Божја, но не не заборава нас бедните, и со Своето милосрдие ги штити, сета земја и сите народи.

И Неа, Пречистата Своја Мајка ни ја дарува Господ. Таа е нашата радост и нашата надеж. Таа е нашата Мајка по дух. И блиска ни е според човечката природа. И секоја христијанска душа исполнета од љубов, копнее по Неа

Пеколот - состојба на нељубов!

Пеколот - состојба на нељубов!

Фјодор М. Достоевски

Отци и учители, јас мислам: “Што е пеколот?” Судам вака: “Пеколот, тоа е страдање и товар кога веќе не можеш да љубиш”.

Еднаш, во бесконечното битисување, кое не може да се измери ни со времето, ни сo просторот, на некое духовно битие , кога се појавило на земјата, му била дадена способност да си каже само на себе: “Јас постојам и јас љубам”. Еднаш, само еднаш, даден му беше миг љубов дејствувачка и жива, и со тоа земен живот, а со него времиња и рокови.

Па што се случило? Тоа среќно битие го отфрли тој неоценив дар, не го оцени, не го засака, го погледна навредливо и остана без чувства! И кога таков отишол од земјата, го видел лоното Авраамово, и беседел со Авраам, како што нам ни е кажано во приказната за богатиот и Лазар; го набљудувал рајот, и можел да оди кон Господа; но баш со тоа и семачел, што до Господа отишол без љубов, и што дошол во допир со оние кои го љубеле, а тој не ја прифатил нивната љубов. Тогаш видел јасно, и си рече: “Сега имам знаење, ама колку силно и да љубам, во љубовта моја не може да биде никаков подвиг, ниту било какво пожртвување,бидејќи довршен е земниот живот ; и нема да дојде Авраам макар со капка жива вода (то ест, повторување на дарот на земниот живот, претходниот и дејствениот) да го разлади пламенот на мојот копнеж за љубов, со кој сега горам, а сум го презрел и одбивал на земјата; нема повеќе живо, ниту веќе ќе има време! Иако сега би бил готов и животот свој да го дадам за другите, сега веќе не е можно, бидејќи помина оној живот кој можеше во љубов на жртва да се принесе, и сега е бездна меѓу оние со живот и ова битие”.

Се говори за материјален пеколен пламен: не ја испитувам оваа тајна, ама мислам: кога и би постоел материјален пламен, со него навистина би можеле да се зарадуваат бидејќи, така мислам, во материјалното мачење макар на еден миг би можеле да ја заборават пострашната духовна мака. А да се одземе духовната мака, не е можно , бидејќи тоа мачење не надворешно, туку внатрешно. А кога би се можело да се одземе, мислам дека мачениот би станал уште понесреќен. Бидејќи, ако праведниците од рајот, гледајќи ги нивните маки, би им простил и би ги повикале кај себе, љубејќи ги неизмерно, со тоа би им ги зголемиле маките, бидејќи уште посилно би го разбудиле во нив пламенот на копнежот за дејствувачка и благородна љубов, која сега за нив е веќе неможна, во стравот на своето срце јас меѓутоа мислам дека баш свесноста за таа неможност најпосле би им послужила како олеснување; бидејќи, примајќи ја љубовта на праведните а не можејќи да одговорат на неа, тие, во покорност на неа, и во дејство на нејзината смиреност, би ја нашле најпосле како некој образец онаа делатна љубов која фа занемариле додека биле на земјата, и како некое дејство на неа слично…

Жалам, браќа и другари мои, што не умеам да го кажам, ова јасно. Но тешко на оние кои самите себе се уништиле на земјата, тешко на самоубијците! Мислaм дека од нив никој не може да биде понесреќен. Грев е, ќе ни се рече, за таквите да му се молиме на Бога; и Црквата наизглед нив ги отфрла, но јас мислам во тајноста на мојата душа: дека би требало, и дека може да се помолиме на Бога и за нив! Па нема Христос да се разлути на љубов! За таквите јас во себе целиот мој живот сум се молел, а и сега секој ден се молам.

О, ги има оние кои и во пеколот остануваат горди и свирепи, покрај сто неоспорно знаење и набљудување на неотсапливата и неизбежна вистина; ги има и страшни, кои сосема се здружиле со сатаната и со неговиот горд дух. За нив пеколот е нешто доброволно и ненаситно; тоа се доброволни маченици. Бидејќи тие сами себе се проколнале, проколнувајќи го Бога и животот. Се хранат со својата злобна гордост, како кога гладен во пустина би почнал да ја цица од телото својата сопствена крв. Но, вековечно ненаситни, тие и простувањето го одбиваат; Бог кој ги повикува,го проколнуваат, на Бога живиот не може да гледаат без омраза, и бараат да го нема живиот Бог, Бог да се уништи Себе и сите Свои творби. Тие вечно ќе горат во огнот на својот гнев, копнеејќи за смрт и небитие. Но, нема да добијат смрт…

ПОВЕЌЕ СЕ ПЛАШИМЕ ОД ЛУЃЕТО ОТКОЛКУ ОД БОГА

ПОВЕЌЕ СЕ ПЛАШИМЕ ОД ЛУЃЕТО ОТКОЛКУ ОД БОГА

Не треба да се грижиме за надворешната слава, туку своите погледи да ги управуваме кон Единствениот Бог. Бидејќи не само што на нас погледнуваат ангелите, туку уште пред нив Оној Кој ни ги заповедал подвизите не погледнува. Оние кои се подвизуваат во очите на Бога, а потоа бараат слава од луѓето, оставајќи го она поголемото, се трудат да стекнат помалку и со тоа си навлекуваат голема казна. Се е испревртено од причина што се што правиме го сообразуваме со луѓето; од оваа причина завладеал хаос со целата вселена; во добрите дела Божјото благоволение не го сметаме за ништо, туку сакаме поддршка од луѓето слични на нас, како што и во лошите дела, исто така, не Го гледаме Него, туку се боиме од луѓето. А тие луѓе, заедно со нас, ќе излезат на Суд и никако не ќе можат да ни помогнат; Бог, на Кого сега не му обрнуваме внимание, ќе ни изрече пресуда. Пред очите на луѓето никој нема да се осмели да прави прељуба зашто, колку силно и да се разгори похотта, силата на страстите се победува со срамот пред луѓето; а пред Божјите очи, не само што се блудничи и се прави прељуба, туку луѓето се осудуваат да прават уште потешки гревови. Ние им се потчинуваме на луѓето и нив ги правиме свои господари; и многу од она што на тие владетели им се чини лошо, иако во самата работа не е лошо, ги избегнуваме од таа причина. Така, на пример, живеењето во сиромаштво на многумина им се чини срамно, така што ние го избегнуваме сиромаштвото, не од причина што сами сме во тоа уверени, туку затоа што на нашите господари тоа им се чини срамно, а ние од нив се плашиме. Да бидеш богат, прочу-ен, славен и почитуван ни се чини вредно, а ние се трудиме тоа да го постигнеме, повторно не навлегувајќи во суштината на работата - дали тоа навистина е добро туку покорувајќи се на мислењето на нашите господари. Луѓето се наши господари; народот е наш строг управител и суров тиран. Нему не треба да му се наредува ние да го слушаме: за нас е доволно да знаеме што сака тој и ние веднаш му се умилкуваме. Бог секојдневно испраќа закани и вразумувања, но ние не го слушаме. Како да се избавам, ќе си речеш, од овие свои господари? Така што ќе постапуваш побла-горазумно од нив, што ќе продираш во суштината на работата, што нема да обраќаш внимание на мислењето на луѓето, што пред се, ќе се научиш дека во делата што се навистина срамни да не се плашиш од луѓето, туку везден да бидеш со будно око, и што во добрите дела, исто така, ќе очекуваш венци од Него. Но како ова да се постигне? - ќе речеш. Размисли што е човекот, а што е Бог, кого го оставаш и кон Кого прибегнуваш - и набрзо ќе постигнеш се. Човекот заедно со тебе е потчинет на ист грев, на ист суд и на иста казна: „Човекот е како здив; дните негови одминуваат како сенка" (Пс. 143:4), неговите судови не се сигурни туку му е потребно повозвишено раководство; човекот е „земја и пепел" (I Мој. 18:27), и кога ќе почне да фали, честопати тоа не го прави искрено и вистински туку воден од угодувањето, или од омразата, и кога ќе почне да обвинува и да куди, и тоа га прави од исти побуди. Но, Бог не прави така; напротив, Неговата пресуда е нелицемерна и Неговото просудување е чисто. Зошто тогаш Го оставаме единиот вистински Наградодавач? Човечката пофалба нема да ни донесе никаква полза, а ако на Бога му бидат угодни нашите дела, Он нас и овде ќе не прослави и во денот што доаѓа ќе не удостои со неизречиви добра.

Човечката природа после падот

Човечката природа после падот

Падот во грев

Престапувајќи ја заповедта, прародителите ја повредиле и расипале нашата природа, која расипана и повредена ја предале и на своето потомство, то ест на целиот човечки род.
Откако преку насладите е извалкано срцето, преку желбите се валка волјата, а преку одлучувањето и пронаоѓање средства учесник во таа валкаштина станува и разумот; на крајот практично и сите сили на телото стануваат пронижени со гревот; и челиот човек стана грешен.
Разрешените гревови кои не се поновени, на Судот не се споменуваат.
За гревовите кои се веќе исповедани и разрешени говорете: „Постоеја, но сум се покајала и добила разрешување“
Гревот исповедан,. Оросен (со солзи) и омразен се брише од сите книги во кои се запишува – од книгата на правдата Божја, од книгата на нашата природа, од книгата на нашите контакти со видливиот и невидливиот свет. Така тој повеќе не се споменува на Судот. Имајќи го тоа во предвид, својата душа треба секогаш, не смалувајќи го чувството на грешност, да се надахнува со надежта за спасение. Сите наши гревови ГОспод во Своето Тело ги вознел на дрво (Крст) и таму го искинал нивниот ракопис.
... Во кој и вид да се појавува лошото, штом ќе биде забележано, треба да се стане и да се бори. Еве главни методи на борбите: да се препознае непријателот во злото кое се појавило, да се расрдиме, да се собере сила и да се јурне призовувајќи Го Господа Спаситенот во помош, а потоа да се поновува таа работа додека злото не исчезне и душата не се смири... Потребна е енергија, храброст и трпение.
Скрушеноста на срцето и неумолливото самоосудување секогаш ни се на располагање, но сепак, ни мерата не треба да се заборава.
Кај претходното ваше станување од гревовен сон, благодатта забележливо делувала во вас и не ви допуштала да ги почувствувате напорите на обновувањето. Сега ќе биде поинаку... Вашиот сопствен напор треба да претходи – без милост и деспотски – а благодатта ќе го покаже своето дејство кога ќе се изморите од напори и кога нема да знаете што правите...
Опростувањето на гревовите н се дава по наши заслуги, туку по милоста на Човекољубивиот Бог, Кој секогаш е спремен да простува, штом некој ќе Му се обрати со покајание. Недостоен за простување човекот не го прави големината и мноштвото на неговите гревови, туку само непокајаноста. Штом сте се скрушиле и покајале, веќе на небото ви се досудува простување, а во моментот на исповедта таа небесна одлука ви се објавува.
Ракописот на сите гревови човечки Господ Спасителот на Своето Тело го вознел на Крстот и таму го искинал. Примената на тој акт на безгранично милосрдие кон секој поединец се одвива и остварува преку Светата Тајна Покајание. Оној што добил разрешување од страна на духовниот отец, станува невин пред лицето на правдата Божја.
Слабоста на верата во ова и недостатокот на надеж во помилување, ги произведува нашиот непријател. Нема наши гревови без негов наговор. Од нив тој создава ѕид помеѓу Бога и нас. Покајанието и исповедта го рушат тој ѕид. Знаејќи ја силата на оваа Тајна, дека таа ги уништува сите негови напори во врска со пропаста на оние што грешат, ѓаволот својствено се труди да ја пресече нејзината плодотворност – па или сосема одвојува од неа или поттикнува неверување во нејзината сила и безнадежност кога станува прашање за добивањето простување преку неа.
Свети Тихон тврди дека непријателот кога намамува на грев наговорува: не плаши се, Бог е милосрден, а кога ќе доведе до грев тогаш душата ја вознемирува и ја криши со страв, велејќи: за тебе нема спасение.
Господ се одвраќа од грешниците кои грешат и остануваат во гревот, не мислејќи да се поправат. А кога Му се обраќаат со покајание, со желба да се променат и ветување дека тоа ќе го направат, тогаш господ ги остава сите праведници, се завртува кон грешниците кои му се обраќаат и ги милува.
Ретко се случува некој да падне одеднаш; падот обично почнува од нешто мало – од помисли и благи наклонетости... па се зголемува сè до желба за грев... после која брзо се доаѓа до пад во грев.
Каде се душите на грешниците кои не успеале да се оправдаат? На некое место, кое за нив го одредил Праведниот Судија. После смртта, се случува поединечен суд на кој се одредува судбината на грешникот... Но конечното решение на нивните судбини ќе следи на сеопштиот Страшен Суд. Дотогаш тие само го чекаат тој страшен момент... се ужасуваат и страдаат од тоа.
Гревовите се сметаат израмнети со добри дела кои им стојат напротив или со соодветно покајание.
Нашите гревови се големи, многу големи. Но нема грев кој би го надвладеал милосрдието Божјо. Опростувањето на гревовите не се дава по наши заслуги , туку по милоста на Човекољубивиот Бог, Кој секогаш е подготвен да прости, штом некој Му се обрати со покајание. Недостоен за простување не прават големината или мноштвото гревови, туку само непокајаноста.
Под дејството на разрешување од духовниот отец гревовите веднаш се простуваат. Но нивната трага останува во душата и измачува. Во мерата на подвизите и противењето на гревовните повици, тие траги се бришат, а заедно со нив се смалува и споменатото измачување. Кога трагите потполно ќе се избришат – тогаш и на мачењето е крај. Душата станува уверена дека ù се простени гревовите.
Ќе ви кажам како настанува гревот. Еве како оди искушението:
1) Во мислите се појавува зло или очите ќе видат нешто што предизвикува лоши мисли. Тоа е наговорување или насрдување. Тука нема ништо грешно, зашто и едното и другото напаѓаат неволно. Ако истиот час се спротивставите, штом сфатите дека тоа е лошо и се обратите на Господа, сте направиле она што е потребно – духовен подвиг. Но ако не се спротивставите и почнете да се премислувате не противајќи се на злото и не мразејќи го, тогаш тоа веќе не е во ред. Душата наседнала. Тука уште нема грев, но направен е првиот чекор кон него... Но ако некој го обземе таа помисла и тој почне да мисли и мисли за неа, ќе го направи и вториот чекор кон гревот.
2) Вниманието кон злата помисла ив впуштае во разговор со неа. Тука како што реков, грев сеуште нема, туку му се поставува темел.
3) Трет момент на падот во гревот е – сочувствувањето (наклонетоста) кон таа зла помисла, кога е пријатно да се размислува за тоа и кога самото дело е пријатно. Тое е повеќе од грев, но него самиот сеуште го нема. Во прашање е нечистотија. Се случува сочувствувањето да избие одеднаш – спонтано.
4) Четврт момент на падот во грев е приклонувањето на волјата, зла желба, иако се уште не конечна. Тука грев постои, зашто делото е доброволно. Со чувствата не може секогаш да се владее, но желбата е во наша власт. Сето тоа сепак не е вистински грев, туку само предворје кон него.
5) Петти момент е согласноста на грев или одлуката да се изврши, Тоа е вистински грев, само внатрешен. Набрзо потоа се јавува и
6) грев на дело... Тоа е вистински пад, погубен за душата, со губење на благодатта и потчинување на власта на ѓаволот.
Ете така... одбивајте ги помислите, не стапувајќи во разговор со нив, веднаш гушете го сочувството, уништувајте ги желбите... Тоа е сета борба... Се случува помислата, сочувството и желбата да се појават сите во ист момент... Ништо... Во тој случај сите тие се како наговор... А борбата се состои во тоа, сите заедно веднаш да се прогонат.
Сочувствувањето , кога нема да се прогони туку остави, значи согласување на нечистотијата. Согласувањето е – внатрешен грев, кој се очистува со исповед.
Чувството е грешно кога на него ќе се согласат, кога го задржуваат и аспалуваат; кога пак неволно се пробива во душата, а душата го нејќе и се напрегнува да го исфрли, тука грев нема, туку во прашање е добра борба. Се случува заедно со чувството одеднаш да се појави и сочувството, а душата штом го забележи, веднаш да се наоружа против него. Ни тука нема грев. Сочувстото е грешно кога ќе му се допушти да завладее во душата, а се знае дека е лошо.
Грешното дело се одвива вака: мисла, чувство и сочувство, согласност, одлука или избор, и дело. Кој ја прогонува мислата... останува чист. Од чувството и сочувството почнува грешноста, во мерата на согласноста. Каде што нема согласност, нема ни грев.
Добар одговор ќе има онок кој, иако свесен за мноштвото гревови, е уверен дека заради покајание му се опростени... Таа увереност е – крајна граница на покајните напори на земјата.

Св. Теофан Затворник

ШТО Е ТОА ИСПОВЕД

ШТО Е ТОА ИСПОВЕД

ШТО Е ТОА ИСПОВЕД (Врз основа на делата на о. Александар Јелчанинов) Oбично луѓето што немаат искуство во духовниот живот не ги гледаат повеќето свои гревови. „Не направив ништо особено", „Грешев како и сите", „Направив само ситни гревови - не украдов, не убив", повеќето луѓе обично на тој начин ја почнуваат својата исповед. А самољубието, нетрпењето на прекор, суровоста, човекоугодништвото, слабоста на верата и љубовта, малодушноста, духовната леност - зар тие се неважни гревови? Зар можеме да тврдиме дека доволно го сакаме Бога, дека нашата вера е дејствителна и огнена? Дека секој човек го сакаме како брат во Христа? Дека достигнавме кротост, мир и смирение? Ако не е така, во што се состои нашето христијанство? Со што да ја објасниме нашата самоувереност на исповедта, освен со „рамнодушната нечувствителност", „мртвилото на срцето" и душевната смрт што и претходи на телесната? Затоа светите отци што ни оставија покајнички молитви се сметале себеси за први грешиици и со искрена увереност се молеле кон Најслаткиот Исус: „Од памтивек никој не згрешил на земјата како што згре-шив јас, проклетиот и блудниот", а ние сме убедени дека кај нас се е во ред? Што посилно светлоста Христова го осветлува срцето тоа појасно се гледаат сите мани (недостатоци), чирови и рани. И обратно, луѓето што се длабоко во гревовниот мрак ништо не гледаат во своето срце, а ако и видат не ги опфаќа ужас зашто немаат со што да го споредат тоа. Заради тоа директен пат кон согледување на своите гревови е приближувањето кон Светлината и молитвата за онаа Светлина Која е суд за светот и за се „светско" во нас самите (Јн. 3, 19). А додека нема таква блискост со Христос, која ја следи покајничко чувство што станала наша вообичаена состојба, подготвувајќи се за исповед, треба да ја проверуваме својата совест согласно заповедите, некои молитви (на пример, 3 вечерна, 4 пред светата причест), според некои места од Евангелијата и посланијата (на пример, Мт. 5, Рим. 4, Јаков 3). Кога ја испитуваме својата душа, треба да се погрижиме да ги разликуваме основните гревови од второстепените и сиптомите од подлабоки причини. На пример, многу се важни расејаноста на молитвата, дремењето и невниманието во црквата, отсуство на интерес за читање на Светото писмо. Но, зар овие гревови не настануваат поради маловерието и слабата љубов кон Бога? Мораме во себе да ја воочиме себичноста, непослушноста, самооправдувањето, нетрпе-њето на прекор, непопуштливост и тврдоглавост, но уште поважно е да ја откриеме нивната врска со самољубието и гордоста. Ако забележуваме желба постојано да бидеме во друштво, многу да зборуваме, желба да бидеме духовити, претерана грижа за својата надворешност, и не само за својата, туку и за своите блиски, треба внимателно да испитаме дали е тоа еден од видовите на изразување на „разнообразната суета". Доколку премногу ги примаме на срце неуспесите од секојдневниот живот, ако тешко ја поднесуваме разделбата со некого, ако неутешно патиме заради умрените, зар ова, освен за силата на нашите чувства, не сведочи и за неверието во промислата Божја? Постои уште едно средство што може да ни помогне да ги согледаме своите гревови - треба да се сетиме на она за што обично другите луѓе не обвинуваат, наши непријатели, а особено луѓето што живеат со нас, нашите ближни: нивните обвинувања, прекори и напади, речиси, секогаш се основани. Дури можеме да го победиме самољубието и отворено да ги прашаме за тоа - од страна подобро се гледа. При таквото испитување на срцето мораме да внимаваме да не паднеме во преголемо сомневање и ситничарење кон секое движење на срцето зашто, кога човекот ќе тргне по тој пат, може да го изгуби чувството за важно и неважно и да се изгуби во ситници. Во такви случаи истражувањето на својата душа треба да го оставиме некое време настрана и со молитва и добри дела да ја избистриме својата душа. Работата не е во тоа што е можно повеќе да се сетиме, дури и да ги запишеме своите гревови, туку во тоа да стигнеме до состојба на сосредоточеност, сериозност и молитва, преку кои нашите гревови стануваат јасни како на светлина. Меѓутоа, да ги знаеш своите гревови се уште не значи и да се каеш за нив. Вистина е дека Господ ја прима исповедта, искрена и совесна, дури и кога таа не е проследена со силно чувство на каење. Сепак „скрушеноста на срцето", односно жалењето заради нашите гревови е она најважното што можеме да го донесеме на исповедта. Но, што да правиме, ако „ни солзи, ни покајание немаме, ниту умиление"? Што да правиме ако нашето срце „исушено од гревовниот пламен" не го оросуваат животворните води на солзите? Што ако „душевната болест и телесната немоќ" се толку големи што не сме способни за искрено покајание? Тоа, сепак, не е причина да ја одложуваме исповедта - Бог може да се допре до нашето срце во текот на самата исповед: самоисповедувањето, нарекувањето на гревот може да го омекне нашето покајничко срце и да го изостри нашиот духовен вид, да направи да станеме почувствителни. Во совладувањето на нашата духовна тромост како подготовка за исповедта најмногу служи постот, кој, исцрпувајќи го нашето тело, го нарушува нашето телесно и душевно самозадоволство, што е погубно за духовниот живот. За ова, исто така, служат: молитвата, иоќните мисли за смртта, читањето на Евангелието, житијата на светиите, делата на светите отци, засилената борба против својата огревовеност, добрите дела. Нашата нечувствителност на исповедта, обично, потекнува од отсуството на Божји страв и скриеното неверие. Кон ова треба да бидат насочени нашите напори. Најважно е да постигнеме искрено покајание и, ако е можно - солзи, но за да се појавуваат често потребен е подетален и конкретен разговор. Токму затоа солзите се толку важни на исповедта, тие ја омекнуваат нашата нечувствителност, не потресуваат „од главата до петиците", упростуваат, ни овозможуваат благодатен самозаборав, ја отстрануваат главната пречка за покајанието - нашата „себичност". Гордите и самољубивите не плачат. Ако си заплакал, тоа значи дека си омекнал, дека си се смирил. Значи, заради тоа, после таквите солзи, настапуваат кротоста, мирот, благоста, умилението и мирот во душата кај оние на кои Господ им испратил „радостотворен плач". Не треба да се срамиме од солзите на исповед, треба да ги пуштиме слободно да течат и да ја чистат нашата нечистотија. „Давај ми потоци од солзи секој ден во постот за да ја исплачам и да ја измијам нечистотијата од страстите и да се појавам очистен пред Тебе" (1 недела од Великиот пост, понеделник на вече-рна). Трет момент на исповедта е исповедувањето на гревовите со зборови. Не треба да чекаме прашања, треба сами да направиме напор. Исповедта е подвиг и самопринуда. Треба точно да зборуваме, да не го криеме ужасот на гревот со воопштени изрази (на пример: „грешен сум против 7. заповед"). Кога се исповедуваме, многу е тешко да ги избегнеме соблазната на самооправдувањето, обидите да му ги објасниме на духовникот „олеснителните околности", повикувањето на трети лица што не навеле на грев. Сите тие се особини на самољубието, отсуство на длабоко покајание, длабока навлезеност во гревот што и понатаму трае. Исповедта не е беседа за своите недостатоци и сомнежи, тоа не е запознавање на духовникот со себе, а најмалку од се е „религиозен обичај". Исповедта е огнено покајание на срцето, копнеж за очистување. Тие произлегуваат од чувствувањето на светињите, умирањето за гревот и оживувањето за светоста... Во луѓето што доаѓаат на исповед забележувам желба преку исповедта да поминат безболно. Тие или се извлекуваат со воопштени фрази, или зборуваат за ситници, премолчувајќи го она што навистина би требало да ја оптоварува совеста. Овде постои и лажен срам пред духовникот и воопшто нерешителност, како пред секоја важна работа - малодушен страв од сериозно претресување на својот живот, кој е полн со ситни слабости на кои човекот се навикнал. Вистинската ис-повед е како благ потрес на душата, таа заплашува со својата решителност, потребата нешто да се промени или едноставно човекот да се замисли над себе. Понекогаш луѓето на исповед се повикуваат на слабото памтење што наводно не спречува да се сетиме на сите гревови. Навистина, често се случува лесно да ги забораваме своите гревови, но дали тоа се случу-ва само поради заборавањето? Заборавањето на исповедта не е оправдување. Заборавањето потекнува од невниманието, несериозноста и бездушноста. Настаните што особено го повредиле нашето самољубие, или обратно, што многу и поласкале на нашата суета, на своите успеси и на пофалбите упатени на наша адреса се сеќаваме долги години. Се што остава силен впечаток на нас го паметиме долго и јасно, и ако ги забораваме своите гревови, зар тоа не значи дека едноставно не им придаваме се-риозно значење? Знак дека настапило покајание е чувството на леснотија, чистота, неискажлива радост, кога гревот ни изгледа исто толку тежок и невозможен колку што, малку пред тоа, ни изгледала далечна оваа радост. Нашето покајание нема да биде потполно,ако каејќи се, во себе не донесеме цврста одлука повеќе да не се враќаме на исповедуваниот грев. Меѓутоа, велат, како е тоа можно? Како можам да си ветам себеси и на својот духовник дека нема да го повторам својот грев? Зар нема да биде поблиску до вистината токму спротивното - увереноста дека гревот ќе се повтори? Зашто секој на основа на искуството знае дека човекот, после некое време, неизбежно се враќа на истите гревови. Следејќи се себеси, од година во година не забележувам никакво подобрување, потскокнувам и повторно останувам на истото место. Би било ужасно кога би било така. За среќа, не е така. Нема случај во душата да не се случат благодатни промени со добра желба човекот да стане подобар, со исповед и свето причестување што и следат. Меѓутоа, работата е во тоа, пред се, ние да не сме судии сами на себе. Човекот не може правилно да суди за себе и за тоа дали станал подобар или полош затоа што и оној што суди и она за што се суди се со променлива големина. Зголемената строгост кон себе, изострениот духовен вид и зголемениот страв од гревот можат да создадат илузија дека гревовите се умножиле и се зголемиле: тие останале исти, можеби, дури и ослабнале, но ние порано толку не сме ги забележувале. Освен тоа, Бог, според Својата особена Промисла, често ни ги затвора очите за нашите успеси за да не заштити од најлошиот грев - суетата и гордоста. Често се случува гревот да останал, но честите исповедувања и причестувањето со светите тајни ги размрдале и ги ослабеле неговите корени, па и самата борба со гревот, патењето заради гревот - зар тоа не е добивка? „Не плаши се", вели свети Јован Лествичник, „макар и да паѓаш секој ден, и не скршнувај од Божјите патишта. Стој храбро и ангелот-чувар ќе го почитува твоето трпение". Ако нема чувство на олеснување и препород, човек треба да има сили повторно да се врати на исповедта, својата душа докрај да ја ослободи од нечистотијата, со солзи да ја измие од црнилата и нечистотијата. Оној што се стреми кон тоа, секогаш ќе го постигне она што го бара. Само немојте на себе да ги припишуваме своите успеси, да не сметаме на своите сили, да не се надеваме на своите напори - тоа би значело уништување на се што е стекнато. „Мојот расејан ум собери го, Господи, и скаменетото мое срце очисти го: дај ми покајание како на Петар, како на цариникот - воздишки, и како на блудницата - солзи." А еве го советот на архиепископот Арсениј (Чудовски) за подготовката за исповед: - На исповед доаѓаме со намера да добиеме простување на гревовите од Господа Бога преку свештеникот. Значи, знај дека твојата исповед е јалова, некорисна, неважечка и, дури, навредлива за Господа, ако одиш на исповед без никаква подготовка, не испитувајќи ја својата совест, ако заради срам или друга причина ги криеш своите гревови, се исповедуваш без скрушеност и умиление, формално, ладно, механички, немајќи цврста намера во иднина да се поправиш. Луѓето често доаѓаат на исповед не подготвувајќи се. А што значи да се подготвиш? Тоа значи внимателно да ја испиташ својата совест, да се сетиш и со сето срце да ги почуствуваш своите гревови, да се решиш сите, без никакво криење, да ги исповедуваш пред духовникот, за нив да се покаеме, и не само да се покаеме, туку во иднина да ги избегнуваме. А бидејќи сеќавањето често не изневерува, добро прават оние што на хартија ги запишуваат гревовите на кои се сетиле. И немој да се грижиш дека нема да ти бидат простени оние гревови на кои, и покрај сета желба, не можеш да се сетиш. Само имај искрена решеност за се да се покаеш и со солзи моли го Господа да ти ги прости сите твои гревови, и оние на кои се сеќаваш и оние на кои не се сеќаваш. На исповедта зборувај за се она што те вознемирува, што те боли, немој да се срамиш уште еднаш да ги повториш своите поранешни гревови. Тоа е добро, тоа ќе сведочи дека постојано ја чувствуваш својата гревовност и дека го победуваш секој срам од откривањето на своите гревовни рани. Постојат таканаречени неисповедувани гревови со кои многумина живеат во текот на многу години, а можеби и сиот свој живот. Човекот понекогаш би посакал да му ги открие на духовникот, но премногу му е срам да зборува за нив и така поминуваат година по година. Меѓутоа, тие постојано ја оптоваруваат душата и и подготвуваат вечна осуда. Некои од овие луѓе имаат среќа, настапува време кога Господ им испраќа духовник, им ги отвора устите и срцата на овие непокајани и тие ги исповедуваат сите свои гревови. Така пука гнојниот чир и овие луѓе добиваат духовно олеснување и оздравување. Сепак, треба да се плашиме од непокајаните гревови! Неисповедуваните гревови се еден вид наш долг што постојано го чувствуваме и кој постојано не оптоварува. Најдобро е кога човекот ќе го плати долгот -тогаш мир ја обзема неговата душа. Истото е и со гревовите - овие наши духовни долгови: ги исповедуваш пред духовникот и на срцето ти станува многу лесно. Покајанието на исповедта е победа над самиот себеси, тоа е победнички трофеј затоа што оној што се покајал е достоен за секакво почитување и чест. Подготовка за исповед Како добар пример за одредување на својата внатрешна духовна состојба и за откривање на своите гревови може да се земе „Исповед" од свети Игнатиј Брјанчанинов, нешто изменета во склад со современите услови. Јас многугрешниот (кажи го своето име) му ги исповедувам на Господа Бога и Спасителот наш Исус Христос и тебе, чесен оче, сите мои гревови и сите мои зли дела што сум ги направил во сите денови на мојот живот и што сум ги помислил до денес. Згрешив: затоа што заветите на светото крштавање не ги исполнив, монашкиот завет не го сочував, туку во се излажив и станав омразен пред Лицето Божјо. Прости ни , Милостив Господи (за народ). Прости ми, чесен оче (за поединци). Згрешив: пред Господа со маловерието и со попуттањето пред помислите, што непријателот ги сее против верата и светата Црква, со неблагодарноста за сите Негови големи и непрестани добротворства, со изговарањето на Името Божјо без потреба, залудно. Прости ми, чесен оче. Згрешив: затоа што немав љубов кон Господа, ниту страв; не ја извршував Неговата света волја и светите заповеди, невнимателно се крстев, немајќи стравопочитување кон светите икони, не носев крст, се срамев да го исповедувам Господа. Прости ми, чесен оче. Згрешив: не ја зачував љубовта кон ближниот, не ги хранев „гладните и жедните, не ги облекував голите, не ги посетував болните и заточените во темница", не се учев на законот Божји и на преданието на светите отци поради мрзливост и негрижа. Прости ми, чесен оче. Згрешив: со неисполнувањето на црковното и келијното правило, одев во храмот Божји без ревност, со мрза и невнимание, не ги исполнував утринските, вечерните и другите молитви, за време на службите во црквата грешев со празнословие, смеење, дремење, невнимание кон она што се чита и пее, со расејаност на умот, излегување од храмот за време на службата, не одев во храмот Божји поради мрзливост и негрижа. Згрешив: дрзнувајќи се нечист да одам во храмот Божји и да допирам секаква светиња. Прости ми, чесен оче. Згрешив: со непочитувањето на празниците Божји, нарушувањето на светите постови и непридржувањето на посните денови - среда и петок, со неумереноста во јадењето и пиењето, прејадувањето, тајното јадење, разновидното јадење, пијанството, незадоволството од храната и пиењето, облеката, чекањето се на готово, исполнувањето на својата волја и разум, со самоволието, самовластието и самооправдувањето, немањето на должна почит кон родителите, невоспитувањето на своите деца во православната вера, проколнувањето на своите деца и блиските. Прости ми, чесен оче. Згрешив: со неверието, суеверието, сомнежот, очајанието, сквернавењето на светиите, лажното колнење во Бога, играњето, пушењето, играњето карти, сплетките, со споменувањето на живите за покој на душите, јадењето на крв од животните. Прости ми, чесно оче. Згрешив: со обраќањето за помош на посредниците на демонските сили - окултистите: биоенергетичарите, екстрасенсите, неконтактните масери, хипнотизерите, „народните" исцелители, волшебниците, гледачите, надрилекарите, гатачите, астролозите, парапсихолозите, со учествувањето во сеансите за „кодирање", за отстранување на „уроци", спиритизмот, „контактирањето" со НЛО (летечки чинии) и „вишиот разум", со приклучувањето на „космичката енергија". Прости ми, чесен оче. Згрешив: со гледањето и слушањето на телевизиските и радиоемисиите во кои учествуваа биоенергетичари, исцелители, астролози, гатач и надрилекари. Прости ми, чесен оче. Згрешив: изучувајќи ги различните окултни учења, теософијата, источните култови, учењето „Жива етика", занимавајќи се со јога, медитација... Прости ми, чесен оче. Згрешив: со читањето и чувањето на окултна литература. Прости ми, чесен оче. Згрешив: посетувајќи ги настапите на протестантските проповедници, учествувајќи на собирите на баптистите, „Јеховините сведоци", адвентистите, „Богородичниот центар", „белото братство" и другите секти, примајќи еретичко „крштавање", паѓајќи во ерес и сектантско учење. Прости ми, чесен оче. Згрешив: со гордоста, вообразеноста, самољубието, надменоста, честољубието, зависта, раздразливоста, фалењето. Прости ми, чесен оче. Згрешив: со осудувањето на сите луѓе - живи и мртви, со клеветата и гневот, злопамтењето, омразата, враќањето на зло со зло, со правењето сплетки, прекорувањето, лукавството, мрзливоста, измамата, лицемерието, озборувањето, расправањето, тврдоглавоста, не сакајќи да попуштам и да му послужам на ближниот, згрешив со радувањето на злото, злобата, лошите совети, навредувањето, потсмевањето, посрамувањето и човекоугодувањето. Прости ми, чесен оче. Згрешив: со неумереноста на духовните и телесните чувства, со душевната и телесната нечистота, со насладувањето и задржувањето на нечистите помисли, пристрасноста, сладострасноста, нескромното гледање на жените и момчињата, со блудното сквернавење во сонот, неумереноста во брачниот живот. Прости ми, чесен оче. Згрешив: со невниманието кон советите на својата совест, со негрижата, мрзливоста во читањето на зборовите Божји и негрижата да ја стекнам Исусовата молитва. Згрешив со лакомоста, среброљубието, неправедното стекнување, одземањето, крадењето, скржавоста, страсната поврзаност за разни работи и луѓе. Прости ми, чесен оче. Згрешив: со осудувањето на архијереите и свештениците, со непослушанието на духовните отци, со роптањето и озлобеноста против нив и со неисповедувањето на своите гревови пред нив поради заборавеноста, негрижата и лажниот срам. Згрешив: со затвореноста, презирањето и осудувањето на сиромашните, одев во храмот Божји без страв и стравопочитување. Прости ми, чесен оче. Згрешив: со мрзливоста, разгаленоста, љубовта кон телесното спокојство, долгото спиење, сладострасните мечтаења, страсните движења на телото, допирите, блудот, прељубата, одземањето на невиноста, онанијата, невенчаните бракови (тешко згрешиле оние што вршеле абортуси на себе или на други или наговарале некого на овој голем грев на чедоморство). Прости ми, чесен оче. Згрешив: со јаловото и празно минување на времето во празни разговори и во неумерено гледање на телевизија. Згрешив: со малодушноста, нестрпливоста, роптањето, немањето на надеж за спасение и на милоста Божја, со нечувствителноста, незнаењето, безобразлукот и бесрамноста. Прости ми, чесен оче. Згрешив: со клеветењето на ближниот, со гневот, навредата, раздразливоста и потсмевањето, непомирливоста, непријателството и омразата, пркосење-то, тајното гледање на туѓите гревови и слушањето на туѓите разговори. Прости ми, чесен оче. Згрешив: со ладнотијата и нечувствителноста на исповедта, смалувањето на гревовите, обвинувањето на ближните и неосудувањето себеси. Прости ми, чесен оче. Згрешив: против животворните и свети тајни Христови, пристапувајќи им должната подготовка, без скрушеност и страв Божји. Прости ми, чесен оче. Згрешив: со збор, мисла и со сите мои чула: видот, слухот, мирисот, вкусот и допирот, волно или неволно, во знаење или незнаење, свесно или несвесно, и не можат да се набројат сите мои гревови поради нивното мноштво. Но, за сите овие, како и за оние што не ги споменав поради заборавеноста, се каам и жалам и ветувам дека во иднина ќе се чувам од нив со Божја помош. А ти, чесен оче, прости ми и разреши ме од сево ова и помоли се за мене грешниот, а во судниот ден посведочи пред Бога за гревовите што ги исповедував. Амин. Заедничка исповед Како што е познато, во црквата не се практику-ва само посебна, туку и таканаречена „заедничка исповед" во која свештеникот ги отпушта гревовите, без да ги сослуша од сите оние што се каат. До замена на посебната исповед со заедничка дошло поради тоа што свештеникот често нема можност да ја прими исповедта од сите што тоа го сакаат. Сепак е неоспорно дека таквата замена е крајно непожелна и дека не можат сите и секогаш да учествуваат во заедничката исповед и после неа да пристапат кон светата причест. Во заедничката исповед човекот нема прилика да ја открива гнасотијата на својата духовна одежда, не мора да се срами поради неа пред свештеникот и нема да биде допрена неговата гордост, самољубие и суета. Вака нема да има казна за гревот што заедно со нашето покајание би направила да добиеме милост Божја. Како второ, во заедничката исповед се крие опасност на светата причест да му пристапи грешник на кого во поединечната исповед свештеникот не би му дозволил да пристапи. Многу сериозни гревови бараат сериозно и долго покајание. И тогаш свештеникот му забранува на човекот да се причести некое одредено време и му дава епитимија (покајнички молитви, метании, воздржува-ње од нешто). Во други случаи свештеникот мора да добие ветување од покајникот дека тој повеќе нема да го повторува гревот и дури тогаш му допушта да се причести. Поради тоа не смее да се пристапува кон заедничка исповед во следниве случаи: 1) кога човекот долго - неколку години или многу месеци не бил на поединечна исповед; 2) човек што на душата има смртен грев или грев што многу ја вознемирува и ја мачи неговата совест. Во такви случаи оној што се исповедува мора да му пристапи на свештеникот после сите учесенци во исповедта и да му ги исповедува гревовите што лежат на неговата совест. Може да се смета дозволено (во случај на потреба) учествувањето во заедничка исповед само за оние што многу често се исповедуваат и се причестуваат и се проверуваат себеси, повремено, на поединечна исповед и што се сигурни дека оние гревови што ги кажуваат на исповедта, нема да послужат како повод да им се забрани да пристапуваат кон светата причест. Притоа, исто така, неопходно е да учествуваме на заедничка исповед или кај својот духовен отец или кај свештеник што добро не познава. Исповед кај старецот Зосим За тоа дека во некои случаи е можна нема (т.е. без зборови) исповед и за тоа како треба да се подготвуваме за неа, зборува следнава случка од биографијата на старецот Зосим од Троице-Сергиевата лавра. „Со две дами се случи следнава случка. Одат тие кај старецот во келијата и едната од нив целиот пат се кае поради своите гревови: „Господи, колку сум грешна, еве тоа и тоа не го направив како што треба, овој го осудив итн. ... прости ми, Господи". ... И срцето и умот како да паѓаат пред нозете на Господа. „Прости ми, Господи, и дај ми сили повеќе да не те навредувам така". Се трудела да се сети на сите свои гревови и непрестано се каела во текот на патот. А другата мирно одела кај старецот. „Ќе дојдам, ќе се исповедувам, ќе речам дека во се сум грешна, а утре ќе се причестам". А потоа размислува: „Каков материјал да купам за фустан за ќерка ми, каков крој да изберам за да и одговара на лицето..." и на тоа слични светски мисли го окупирале срцето и умот на другата дама. Двете заедно влегоа во келијата кај старецот Зосим. Обраќајќи и се на првата, старецот рече: „Клекни на колена да ти ги отпуштам гревовите". „Како, старче, уште ништо не сум ви рекла?" „Не треба да зборуваш, цело време му ги кажуваше на Господа, целиот пат му се молеше на Бога така што сега ќе ти дадам разрешување, а утре ќе те благословам да се причестиш... „А ти," и се обрати на другата дама, „ти оди и купи материјал за фустанот на својата ќерка, избери крој и сошиј што си смислила. Кога твојата душа ќе дојде до покајание, дојди на исповед. А сега нема да те исповедам". За епитимиите Во некои случаи свештеникот, на оној што се кае, може да му даде епитимија. Тоа се духовни вежби што се одредуваат за да се искоренат гревовните навики. Во склад со оваа цел се одредуваат и подвизи на молитви и добри дела, кои мораат да бидат во директна спротивност со гревот за кој се одредени. На пример, на среброљубецот му се одредуваат дела на милосрдие, на блудниот - пост, на маловерниот - молитви со метании итн. Понекогаш, поради упорното непокајание на оној што се исповедува поради некој грев, духовникот може за некое време да му забрани да учествува во светата тајна причест. Кон ептимијата треба да се однесуваме како кон Божја волја, која преку свештеникот е изречена на оној што се кае и таа мора да се прифати и задолжително да се исполни. Во случај човекот, поради некои причини, да не може да Ја исполни епитимијата, за разрешување на настанатите тешкотии треба да се обрати кај свештеникот што ја одредил. За времето на извршување на светата тајна исповед Во постоечката црковна практика, светата тајна исповед се извршува во храмовите, наутро, на денот кога се служи божествена Литургија. Во некои цркви исповедта може да се извршува и навечер, спроти тој ден. Во храмовите каде што Литургија се служи секој ден исповедта е секојдневна. Човекот во никој случај не смее да доцни на почетокот на исповедта зашто светата тајна почнува со читање на молитвите пред исповед, во кои молитвено мора да учествува секој што сака да се исповедува. Завршни работи на исповедта: после исповедувањето на гревовите и кога свештеникот ќе ја прочита молитвата за разрешување на гревовите, покајникот ги целива крстот и Евангелието што лежат на аналојот и зема благослов од духовникот. Врската помеѓу светата тајна елеоосветување и простувањето на гревовите И молитвата со вера ќе Го исцели болниот,... и Гревови, ако направил, ќе му се простат (Јак. 5, 15). Колку внимателно да се трудиме да ги запаметиме и да ги запишеме своите гревови, може да се случи голем дел од нив да не бидат кажани на исповед, некои ќе ги заборавиме, а некои, едноставно, нема да ги воочиме и забележиме поради духовното слепило. Во тој случај, Црквата му доаѓа на помош на покајникот со светата тајна елеоосветување или, како што често се нарекува, „помазание". Оваа света тајна е основана по советите на апостол Јаков - главата на првата Ерусалимска црква. Болен ли е некој меѓу вас, нека Ги повика свештениците црковни, та да се помолат над него, и нека Го помажат со елеј во името Господово. И молитвата со вера ќе го исцели болниот, и Господ ќе Го крене; и Гревови, ако направил, ќе му се простат (Јак. 5, 14-15). Така, во светата тајна елеоосветување ни се простуваат гревовите што не сме ги кажале на исповед поради незнаење или заборавеност. А бидејќи болестите се последица на нашата гревовна состојба, ослободувањето од гревовите често води и кон исцелување на телото. Некои неревносни христијани ги занемаруваат светите тајни на Црквата и по неколку, па дури и многу години не пристапуваат кон исповедта. И кога ќе станат свесни дека таа е неопходна и кога ќе дојдат на исповед, секако дека им е тешко да се сетат на сите гревови што ги направиле во текот на многу години. Во ваквите случаи оптинските старци, на овие христијани што се покајале, секогаш им советувале веднаш да учествуваат во три свети тајни: исповед, елеоосветување и причестување со светите тајни. Некои старци сметаат дека во светата тајна елеоосветување луѓето можат да учествуваат еднаш во неколку години, и тоа не само тешко болни, туку и сите оние што се грижат за спасението на душата. Исто така, треба да кажеме дека на христијаните, што не ја занемарувале долго време светата тајна исповед, оптинските старци не им советувале да бидат миропомазани, доколку не постоела сериозна болест. Во современата црковна практика светата тајна елеоосветување, во храмовите, се извршува секоја година за време на Великиот пост. Христијаните, што поради некоја причина не се во можност да учествуваат во светата тајна елеоосветување, не смеат да ги заборават советите на старците Варсануфиј и Јован, на кои им било поставено прашањето: „Заборавот го брише сеќавањето на многу гревови - што да правам?" Одговорот бил ваков: - Можеш ли да најдеш посигурен заемодавател од Бога, Кој го знае и она што се уште не се случило? Значи, препушти Му го товарот на гревовите што си ги заборавил и речи: „Владико, бидејќи е грев да ги заборавиш своите гревови, јас во се Ти згрепшв Тебе, Единствениот Поз-навач на срцата. Прости ми за се по Своето човеко-љубие зашто токму во тоа се покажува големината на Твојата слава, кога Ти не им враќаш на грешниците според нивните гревови, зашто Ти си препрославен во сите векови. Амин".

ВОСПИТУВАЊЕ НА ДУШАТА

ВОСПИТУВАЊЕ НА ДУШАТА

Совевиден систем на внатрешна контрола, на детето може да му помогне да ги сочува телесното п духовното здравје во светот на машините, телевизорите и компјутерите. Неговото создавање треба да постане главна задача на денешните родители кои му посакуваат добро на своето дете. Пред се, нивна света обврска е да му даваат правилен животен патоказ. Тогаш никакви телевизиски јунаци нема да станат негови идоли и штетните влијанија на паднатиот свет нема да бидат во состојба непречено да се поигруваат со неговата душа. За православните луѓе, за верниците, таков ориентир, едниствен што не подлежи на никаков сомнеж, претставуваат Христовите заповеди. Само потпирајќи се на нив, човекот може да даде исправна духовна оценка на се она што се случува со него. Во спротивно, повлечен од брановите на сопствените страсти, не согледувајќи во својот живот никаква виша смисла, тој потонува во морето на секојдневниот живот, се повеќе нурнувајќи во морската ширина на гревот. Правилното христијанско воспитување и за душата полезните влијанија, детето треба да ги добива во рамките на побожното и сложно семејство, а пред се во Црквата. Овде постојат значајни моменти: правилен и благовремен избор на духовник за детето, проблемот на постовите и многу други. Ќе се задржиме на некои од нив. На пример, како да му се направи животот на детето занимлив, исполнет и радосен, без телевизор, без компјутерски „игри“, без „сони плејстејшн“, без „Мек Доналдс“ и без „кока-кола?“ Како да се исполни духовната содржина, притоа не скратувајќи му ја играта на детето и утехите што како на дете му припаѓаат? Од родителите зависи како ќе му покажат на детето (не со зборови, туку со дело), како може да се радува на животот и притоа да биде православен. Ученикот во ниските одделенија треба да има веќе нешто интересно да им се спротивстави на забавите на своите врсници, не завидувајќи им на оние кои веќе ги виделе сите „цртани филмови“ и „игри“. Добро е ако, разговарајќи со другарите за вчерашниот неделен ден, тој може да каже: „А ние, пак, вчера бевме таму и таму и го видовме тоа и тоа“. Тоа може да биде, на пример, манастир, излетничко место, посета на семејните пријатели... Навлегувајќи во адолесцентско доба, детето неизбежно ќе се судри со искушенијата на лесен и пријатен живот „според страстите“; врз него ќе надојде порој на пропаганда за удобен жи¬вот, распуштеност и разврат. Затоа, добро би било, неговата душа однапред де се зацврсти со претставата за подруг животен пат, за што е речено: А тесни се вратите и тесен е патот што водат кон животот, и малцина го наоѓаат (Мт. 7:14). За православното дете многу е полезно да ја познава, не само својата парохија и својот свештеник, туку некое време и да престојува во манастирите што сега се препородуваат во градовите и во селата. Тоа нема само да ги прошири неговите видици, туку ќе придонесе и за неговиот духовен напредок. Влегувајќи низ манастирските порти, детето преминува одредена граница. Посебно јасно тоа се чувствува во градските манастири: пред малку бевте на шумната улица што остава впечаток на масовно лудило, а сега пред вас е поинаков свет кој живее според подруги закони. На свој начин - жива икона на небесното Царство. Покажете му ја тогаш на детето таа икона. Да се воведе детето внатре, во тој подруг, „поинаков“ манастирски свет, објаснувајќи му ги претходно правилата на однесување во манастирот, покажувајќи му ги монасите во текот на богослужението и извршувањето на послушноста, да го одведеш кај јеромонахот по благослов - сето тоа може да се направи и кога детето е се уште сосема мало. Попатно, мајката или таткото, ќе му раскажат дека монасите уште се викаат „иноци“ зара¬ди тоа што тие се „ини“, т.е. поинакви, а тоа значи дека тие не живеат како другите луѓе, бидејќи се оддалечиле од светот за да Му служат исклучиво на Бога и за да се молат за спасението на луѓето... Повозрасните деца ќе ги заинтересира историјата на манастирот; нив можете да ги одведете на екскурзија. Често екскурзиите во православните манастири ги организираат училиштата по веронаука при храмовите. Нашите предци многу го сакале таквиот вид на благочестив семеен одмор (од секојдневниот метеж), како што е поклоничкото одење во далечен манастир. Најчесто ги посетувале: Троица - Сергеевата лавра, Оптинскиот манастир, Дивјеево. За децата тоа претставува уште и забавно патување со подготовка, со пакување, со радост заради претстојниот пат. Многумина ги паметат таквите поклонички патувања преку целиот живот. Природно, од низа причини, тие не можат да се преземаат често, ама со тоа, за нив, ќе биде посериозна и поинтересна подготовката, така што тие длабоко ќе се задржат во сеќавањето на детето. Најдобро е да се помине некое време во манастирот, да се вклучи во манастирскиот живот. Поедини неделни училишта, за учениците организираат своевидни детски летни одморалишта при познатите манастири, каде што децата за време на распустот можат и да посетуваат богослужби, и да се капат во реката, и да шетаат, и да ги извршуваат послушанијата поврзани за одржувањето на храмот или на манастирската порта, како и во манастирската бавча, во полето или во шумата... Во многу манастири има бесплатни конаци за поклониците, каде што може да се спие по неколку дена и да се работи за доброто на манастирот. Возрасните заправо можат да се упатат таму со децата од адолесцентска возраст. Градските манастири, обично надвор од градот, имаат свои испоснички ќелии, помошни стопанства, каде што, исто така, со задоволство ќе примат поклоници - помошници. Православните руски манастири со нивните светињи, со чудотворните извори, со своето славно историско минато, исто така, се слика на вистинската, жива татковина. Манастирот - тоа е место каде што се чувствува струењето на новиот живот. Истото тоа, макар што на малку подруг начин, може да му се пружи на детето, да го осети на православните гробишта... Ние веќе говоревме за тоа дека, благодарејќи на „масовната култура“, во детската свест се всадува претстава за животот и за смртта што е повеќе лекомислена и сосема туѓа на православното сфаќање на светот. Како да се воспита детето да нема ни паничен ужас од смртта, ни навики за смртта, која ја всадуваат во неговата душа современите погледи? Во тоа од голема помош ќе биде таквото благочестиво и полезно дело, како што е посетувањето на гробиштата. За ползата од посети на гробиштата пишувале светите Отци. Современите православни педагози во потполност го делат тоа мислење и во поглед на децата: за нив, исто така, е многу полезно да престојуваат на гробиштата. Пред се, покрај гробовите на своите ближни. Да му се зборува на детето за смртта е најдобро овде, во мирот и во тишината, меѓу брегчињата на гробовите, оградите, крстовите. Сите размислувања за минливоста на овоземните задоволства што се изречени во обична ситуација, помалку отуѓено, овде се доживуваат подруго, подлабоко, поинтензивно. На гробиштата, на посебен начин се чувствува единственоста и неповторливоста на секоја човечка личност и вредноста на животот што ни го дарувал Бог. Добро ќе биде ако децата и помогнат на мајката да ги исчисти гробовите на роднините, напролет да посади цвеќе, да запали свеќа под крстот и, што е најважно, ако децата навреме се навикнат да се молат за покој на душите на починатите роднини, како и за другите православни христијани кои се таму сохранети. Постои благочестив обичај - да се дојде заради молитва на гробот на праведникот, кого Црквата уште не го канонизирала, ама кој ужива спонтано почитување од црковниот свет. На гробиштата живо е присутен вечниот живот. Гробиштата се такво место што посебно упатува на духовни разговори и размислувања. На гробиштата се зацврстуваат семејните врски, со воспоставува жива врска меѓу времињата и поколенијата. Говорејќи за семејното четиво, за крај, го оставивме најважното: читање на евангелието на децата, тој убав и духовно полезен обичај, без што е незамисливо правилното христијанско воспитување. Тој обичај постоел секогаш и сега постои во многу православни семејства. Денешните родители, најчесто, на своите деца им читаат евангелие додека се тие болни или пред спиење, кога детската душа е најприемлива и кога е помалку зафатена со секојдневните грижи. Телесниот принцип на личноста за време на болеста стивнува, се смирува; пред спиење, кога детето веќе лежи во креветот, кога дневниот метеж се повлекува и детето има поголема потреба од мајка и од татко. Искуството покажува дека треба што е можно порано да се започне со читање на вистински текстови од Новиот завет заедно со децата. За тоа, во книгата „Кога децата се болни“ пишува свештеникот Алексеј Грачов. „Понекогаш, вели тој, родителите не можат да се одлучат да почнат да им читаат на децата вистинско евангелие - им читаат „Детска Библија“. Веќе од седмата - година може да се чита вистинско Свето Писмо за детето да би се навикнувало на духов¬ната храна со вистинска вредност. Не треба да се одгледува со вештачка храна, туку со мајчинско млеко“. До тој ист заклучок доаѓаат многу православни родители врз основа на сопственото искуство. Мајката на две мали деца ни ги соопштува своите забелешки. Таа била вчудовидена од огромниот впечаток, што вистинското (а не прилагоденото за деца), Слово Божјо го остава врз децата од 8 и од 5 години: тие ги доживуваат Божјите заповеди преку читање на „вистинско“ евангелие „како непосреден повик што им е упатен на нив“. Таа, мајка им, ги советува сите родители: евангелие (вистинското, не прераскажано) може селективно да му се чита на дете од околу четири години. Ако добро се познава Новиот завет, не е тешко да се пронајде помал извадок што би претходел на доаѓањето на некој празник. Тоа четиво е посебно важно, бидејќи на тој начин почнува христијанскиот живот, кој не се одделува од „Библијата“. Психолозите велат дека времето пред спиење, кога детето веќе лежи во постела, е најповолно за доверливи разговори. Поедини родители, по краткотрајното читање, сакаат да разговараат со децата; забележано е, на пример, дека малите деца со задоволство одговараат на прашањата во врска со прочитаното четиво, споредувајќи го со она што го слушнале во сопствениот живот.

Бигорски манастир - сведоштво за нашите падови, но и за нашите воскресенија

Бигорски манастир - сведоштво за нашите падови, но и за нашите воскресенија

'Затоа радувајте се, макар сега да сте малку во скрб – ако е потребно – во различни искушенија, та вашата вера испитана, да излезе подрагоцена од нетрајното злато, па било тоа да е испитано и преку оган, за пофалба, чест и слава, кога ќе се појави Исус Христос..." Овие прекрасни зборови на светиот Апостол Петар кои тој преку своето послание ги упатува до верните, се вистинска утеха и мелем за нашите нажалени срца. Гледајќи ја потресната глетка на пеплосаниот конак, Бигорското братство не можеше а да не воздивне од тага, бидејќи крстот е голем и тежок, но сепак охрабрени и молитвено поткрепени од својот старец, тие полека се подигнаа под тежината на крстот и решени смирено да го носат до крај, веднаш започнаа со расчистување и заштита на она што можеше да се спаси. И веќе атмосферата е поинаква. Пораката што од овде излегува веќе не е онаа на болка и пустош, туку просто зрачи од надеж, надеж дека ова е еден нов почеток, дека по милоста Божја и по молитвите на Св. Јован, овде набрзо повторно ќе никне конак. А Господ се радува на овој прекрасен пример на трпение во искушението, на незгасната ревност, на силна вера и ги прегрнува своите чеда, кои сега, во искушението, Му се најблиску. И со мали знаци веќе го најавува славното воскресение. Во најкритичниот дел, каде до последно се интервенираше, каде одново и одново ке вивнеше пламен, сега сме сведоци на едно чудо: по само три дена нова млада пченица се пробива низ пеплосаните греди и како да сведочи дека подобно на Јона во китот и на тридневното воскресение на преблагиот наш Господ, и овој конак, што беше погребан во огнот како пченично зрно, ке воскресне во полн сјај од својата пепел. И сестрите во манастирот на Св. Георгиј Победоносец, кои во секое време ги делеа радостите и тагите на Бигорските браќа, ги соединија со нив своите молитви кон Пресветата Владичица да го покрие нашиот народ со својот свет покров, да ги растопи и смилостиви скаменетите срца, да ги разбуди заспаните души за покајание и сите заедно да Му принесеме на Господа духовна жртва - покајни солзи за народните гревови, како што Бигорскиот игумен, Архимандрит Партениј нагласи во својата порака до верниците: 'Ова е повик од Господ да ја обновиме светињата во голем сјај. Ова Тој го бара од сите нас, овие млади генерации, да го обновиме Бигорски, да го вратиме и да му го подариме на Господ и да се молиме Господ да го прими сето тоа од нашите раце. Ова што се случи за нас е една голема трагедија, тагата е неопислива, но за христијаните нема очајание. Не смееме да очајуваме и ако плачеме, плачеме за нашите народни гревови и за возобновување, а никако во очај, бидејќи низ историјата сме имале огромни искушенија, но нашите татковци ни во најтешките периоди никогаш не очајувале. Тие имале силна вера во Крстот Господов и во Воскресението и од пеплиштата повторно се подигале и верно Му служеле на Бога. Нашите татковци направиле многу, ќе продолжиме и ние. Ќе продолжиме со добри македонски верници, кои се живата Црква, бидејќи Господ ја љуби живата Црква. На Господ, пред се, најмили му се чистите срца, молитвите и нашите покајнички солзи, а другото ќе ни го врати во голем сјај. Ве замолувам да не очајуваме туку да плачеме за нашите гревови, бидејќи, навистина, ова е можеби една опомена од Господ дека сме паднале, зашто Бигорски низ историјата бил сведоштво за нашите падови, но и за нашите воскресенија. Се надевам дека од сега па натаму ќе има воскресение. Дека ќе се покаеме,... сите ќе се обединиме. Ќе ја обновиме светињата и целата наша татковина. Господ ни дава таква можност, за благослов на сите нас, да се вградиме во една голема историска светиња и така повторно да ја докажеме нашата силна вера во Бога. Ги благословувам сите оние кои се добронамерни кон светињата и кои сакаат да ја помогнат. "

За молитвата

• 
  

  За молитвата

  Молитвата е беседа на човечкото срце со Бога низ која, представувајќи Го невидливо Бога пред себе, човекот ги излива чувствата на својата душа пред Него. Таа е издигнување на умот и срцето кон Бога, најсигурен мост за премин преку искушенијата на животот, нескршлива карпа на сите кои што веруваат, мирно пристаниште, божествени алишта што ја облекуваат душата со добрина и убавина. Молитвата е мајка на сите добри дела, чуварка на чистотата на телото, невиноста, сигурен бранител од сите итрини на нашиот вечен непријател – ѓаволот, најсилно оружје за одбрана на Христовото име од Неговите непријатели. Таа е просветување на умот, прочистување на душата и срцето, разбивање на очајот и тагата, раѓање на надежта, ублажување на гневот. Застапник на оние на кои им се суди, радост на оние кои се во темнина, спасение на оние кои гинат.

  Нема ништо повредно во човечкот живот од молитвата. Таа и неможното го прави можно, тешкото-лесно, непријатното-пријатно. Таа и е толку потребна на човечката душа колку што му е потребен воздухот на дишењето. Оној кој не се моли, се оддалечува од Бога и станува сличен на суво и неплодно дрво кое се сече и во оган се фрла.

  „Молете се постојано“, вели Свети Апостол Павле, а Господ Исус Христос ни заповеда: „Бидете будни и молете се, за да не паднете во искушение“ (Мт.26,41). Постојаната молитва не се состои само во непрекинато изговарање на молитвени зборови, туку и во нашата постојана свесност и чувство дека секогаш стоиме пред Бога, дека Господ Бог ги гледа и ги знае нашите дела, намери, помисли и желби.

  „Кога ги насочуваш умот и мислите кон Небото, - вели Свети Макарије Велики, - и сакаш да се соединиш со Господа, тогаш монаштво од зли духови како црн облак се надвиснува над тебе за да ти го попречи патот кон Небесата. Но, како што старите ѕидови на Ерихон паднаа под силата Божја, така и сега карпите на злото, кои што го спречуваат твојот ум, ќе бидат соборени од силата Божја. Кога се молиш, сети се пред Кого стоиш. Биди глув и нем за се што те опкружува, повикувај Го Господа на помош и Тој ќе ти помогне. Искорени го секое чувство на гнев и целосно исчисти го убиственото чувство за телесна желба, кон што и да е таа насочена“.

  Да се молиме не само кога чувствуваме расположение за молитва, туку и кога мрзеливоста, сонот, заборавеноста и се друго не оддалечуваат од неа. Да се молиме и кога сме радосни и кога сме во жал, кога сме здрави и кога сме болни, во немаштија и во изобилсвто, кога сме силни и кога сме немоќни, кога примаме и кога даваме. Во таква молитва ѓаволот со голема сила и искушенија ги напаѓа оние кои се молат создавајќи им страв и несигурност. Но тогаш и Божјата благодат се умножува поради духовна помош. Затоа Свети Апостол Павле ќе рече: „Силата Твоја (Боже) во немоќта моја (се покажува)“, како и тоа дека „Господ нема да допушти поголеми искушенија од оние што можеме да ги поднесеме“.

  За да се запазиме од расеаност на умот, светите отци препорачуваат разумот да се врзува за зборовите на молитвата. Затоа, подобро е молитвите да се читат и од молитвеникот, а не да се кажуваат напамет. Вака вдлабочениот ум во милитвени зборови не бега така лесно на разни страни.

  Во молитвата не треба премногу да се напрегнуваат нервите, ни премногу да се воздивнува и вовлекува воздух, ниту пак главата да се држи премногу исправена. Напротив, треба да се молиме со длабоки, но незабележливи воздишки, со вземи наведната глава, со смирено и повремено фрлање поглед врз светите икони – како оние кои навистина се чувствуваат грешни и недостојни пред Бога.

  За човекот нема поголема утеха во тагата, од молитвата. „Се мачи ли некој меѓу вас, нека му се моли на Бога“ (Јк.5,13).

  Болестите и несреќите наши се последица на гревот. Гладот, војните, сушите, поројните и прекоумерени дождови, земјотресите и останатите непогоди доаѓаат поради гревот на народот. Коренот на сите несреќи лежи во нас самите. Оттаму се јавува и потребата да Му се молиме на Бога и за простување на гревовите и ослободување и избавување од сите зла. Ако пак некогаш упатените кон Бога молби Бог не ги исполни, тоа е за да го пакажеме нашето трпение, или поради тоа што во молитвата сме барале зло, а не добро за нашите души.

  Молитвата кога сме сами, по Божја наредба (Мт.6,16), не смееме да ја сметаме за доволна. Највозвишена и најсилна молитва е заедничкатаsh молитва на Божествената Литургија, кога постигнуваме единство со Бога, според Неговото ветување: „Таму каде што се двајца или тројца собрани во Мое име, таму, помеѓу нив, Сум и Јас“.

  Во молитвата не смее да се бара земна слава, материјални богатства, суетни и преодни нешта, туку, како што вели Господ Исус Христос, „Најнапред барајте Го Царството Небесно и Славата Негова, а останатото ќе ви се додаде“.

  Внатрешното молитвено чувство го изразуваме осенувајќи се себеси со Крстниот Знак.

  Според Светото Предание наследно од Апостолите и Светите Отци, православниот христијан треба да се осенува со знакот на Светиот Крст. Тоа треба да го прави со посебно внимание и правилно на следниот начин: Најпрво, ги составува палецот, показалецот и средниот прст од денста рака, како симбол на Светата Троица. Така составени, ги става на челото, велејќи: „Во името на Отца“, па под градите, изговарајќи ги зборовите „и Сина“, и на крајот на десното и левото рамено, велејќи „и Светиот Дух. Амин“. Потоа, спуштајќи ја раката, благо се поклонува.

  Соединетите три прста ја означуваат нашата вера во Пресветата Троица: Бог Отец, Бог Син и Бог Свети Дух, а двата свиткани прста ја означуваат нашата вера во Синот Божји Исус Христос, односно верата во Неговата двојна природа – дека е Он и Бог и Човек, и дека заради нашето спасение слезе од Небесата на земјата.

  Крстниот знак го ставаме на челото за да го просвети нашиот ум и да ги освети нашите мисли; на градите – за да ни го освети срцето и ни ги облагороди чувствата; на рамената – за да ни ги зацврсти и освети телесните сили и да го повикаме благословението врз делата на нашите раце.

  Крстниот знак го символизира повикувањето на Божјото име и славословувањето на Бога. Затоа тој се извршува секогаш при влегување и излегување од светиот храм; кога свештеникот возгласува: „Благословен е нашоит Бог…“, при секој возглас со кој се оддава слава на Пресвета Троица; при зборовите: „Во името на Отецот и Синот и Светиот Дух“ и при секој друг почеток на молитва; при зборовите: „Слава на Отецот и Синот и Светиот Дух“ и при било кое славословие кон крајот на молитвата.

  Како што не треба да го повикуваме Божјото име напразно, без неопходност и ненабожност, така и крстниот знак не треба да го правиме често и брзо, и притоа небржно претворајќи го во бессмислено движење на раката.

  Невнимателното осенување со крстот Го жалости Господа и грев прави оној кој неправилно се крсти. Таквото крстење не само што нема никаква сила, туку напротив, претставува радост за нечестивиот (ѓаволот), зашто тоа не е веќе оружје против бесовите. Со силата на крстот светителите лекувале болни, воскреснувале мртви, и им помагале на луѓето правејќи секакви чуда.

  Црковната песна го восфалува Чесниот Крст со зборовите: „Крстот е чувар на вселената, Крстот е украс на Црквата, Крстот е сила на владетелеите, Крстот е слава на ангелите и пропаст на демоните“.

  Со поклоните пак, ја изразуваме нашата набожност и особено стравопочитување кон Бога, како и нашето покајно чувство. Земните поклони, кои често се препорачуваат во деновите на покајание и пост, особено во текот на Велигденскот пост, не е дозволено да се извршуваат во деновите на општа духовна радост, и во неделните денови и Саботите, во големите празници, од Велигден до Духовден и од Божик до Богојавление вклучително. Исто така, и по причестувањето со Светите Христови тајни, тој ден, не треба да се прават земни поклони.

  Коленопреклонувањето, т.е. стоењето на колена во храмот се прави при читање на особени коленопреклони молитви.

  На почетокот на секо молитвено правило, поклонувајќи се, треба да се изговараат следниве молитви:

  Боже, биди милостив кон мене грешниот!

  Боже, очисти ги моите гревови и помилуј ме!

  Господи, Кој си ме создал, помилуј ме!

  Безмерно згрешив, Господи прости ми!

  Владичице моја, Пресвета Богородице Дево, спаси ме грешниот!